ترس از شلوغی (اگورافوبیا) : درمان فوبیای شلوغی و ازدحام
ترس از شلوغی (اگورافوبیا) : درمان فوبیای شلوغی و ازدحام
آگورافوبیا (ترس از شلوغی) نوعی اختلال اضطرابی است که بیمار در آن از مکان‌ها یا موقعیت‌هایی که باعث وحشت او شود و یا در وی احساس گرفتاری، درماندگی، یا خجالت ایجاد کند می‌ترسد و دوری می‌کند. در این حالت، فرد از یک موقعیت واقعی یا خیالی مثل استفاده از وسایل حمل‌ونقل عمومی، قرار گرفتن در فضاهای باز یا بسته، ایستادن در صف، یا بودن در جای شلوغ و پرجمعیت می‌ترسد.
اضطراب این افراد با این فکر که اگر اضطراب من شدید شود راهی برای فرار یا کمک گرفتن ندارم ایجاد می‌شود. آگورافوبیا در اکثر افراد بعد از یک یا دو پانیک اتک (حمله عصبی بر پایه ترس و استرس) ایجاد می‌شود که باعث می‌شود فرد نگران این باشد که باز هم دچار حمله شود و بنابراین از قرار گرفتن در مکان‌هایی که فکر می‌کند ممکن است این اتفاق در آنها تکرار شود اجتناب می‌کند.
افراد مبتلا به آگورافوبیا در مکان‌های عمومی و بخصوص مکان‌های شلوغ و پرجمعیت احساس امنیت نمی‌کنند. ممکن است احساس کنید که برای رفتن به مکان‌های عمومی احتیاج دارید که فرد دیگری مثل یک دوست یا فامیل همراهتان باشد. این ترس ممکن است انقدر زیاد باشد که احساس کنید نمی‌توانید از خانه بیرون بروید.
درمان آگورافوبیا ممکن است چالش‌برانگیز باشد زیرا معمولاً به معنای مقابله با ترس‌های شما است. اما با رفتاردرمانی، واقعیت مجازی و داروها ، می‌توانید از دام آگورافوبیا رها شده و زندگی لذت‌بخش‌تری داشته باشید.
مرکز جامع توانبخشی امید دارای مجهزترین کلینیک تخصصی کار درمانی با تکنولوژی واقعیت مجازی و توانبخشی رباتیک است. جلسات دوره درمان متناسب با شدت اختلال بین یک الی دو هفته و هر جلسه ی آن بین 30 تا 45 دقیقه است.
دلایل آگورافوبیا
بیولوژی ( که شامل مشکلات سلامتی و ژنتیکی است)، خلق و خو، استرس‌های محیطی، و تجربه یادگیری می‌توانند نقش مهمی در شکل‌گیری اگورافوبیا داشته باشند.
عوامل خطر
فوبیای شلوغی می‌تواند از کودکی آغاز شود، اما به‌طور معمول شروع آن از اواخر نوجوانی و اوایل بزرگسالی است (معمولا قبل از 35 سال) اما در سنین بالاتر نیز امکان بروز آن وجود دارد. زنان بیشتر از مردان دچار این اختلال می‌شوند.
عوامل خطر آگورافوبیا عبارتند از:
- داشتن اختلالات اظطرابی یا فوبیاهای دیگر
- ترس شدید و دوری کردن در واکنش به پانیک اتک‌ها
- تجربه وقایع استرس‌زا در زندگی ، مانند سوءاستفاده، فوت والدین یا مورد حمله قرار گرفتن
- داشتن خلق و خوی مضطرب یا عصبی
- داشتن نسبت خونی با فرد مبتلا به آگورافوبیا
عوارض
آگورافوبیا می‌تواند فعالیت‌های زندگی شما را به شدت محدود کند. اگر شدت بیماری زیاد شود ممکن است حتی نتوانید خانه خود را ترک کنید. در صورت عدم درمان، بعضی از افراد سال‌ها در خانه می‌مانند بیرون نمی‌روند. ممکن است نتوانید با خانواده و دوستان خود ملاقات کنید، به مدرسه یا محل کار بروید ، کارهای روزانه خود را انجام دهید یا در سایر فعالیت‌های عادی روزانه شرکت کنید، و با گدشت زمان ممکن است به شدت به کمک دیگران وابسته شوید.
آگورافوبیا همچنین ممکن است به موارد زیر منجر شود یا با آنها مرتبط باشد:
- افسردگی
- سوء مصرف الکل یا مواد مخدر
- سایر اختلالات روانی مانند دیگر اختلالات اظطرابی یا شخصیتی
علائم آگورافوبیا
علائم معمول آگورافوبیا ترس از موارد زیر است:
- تنها در خانه ماندن
- شلوغی یا در صف ماندن
- مکان‌های بسته مثل سالن سینما یا تئاتر، آسانسور یا مغازه‌های کوچک
- مکان‌های باز مثل پارکینگ‌ها، پل‌ها، یا فروشگاه‌های بزرگ
- استفاده از وسایل نقلیه عمومی مثل اتوبوس، هواپیما، یا قطار
این شرایط باعث اضطراب شما می‌شود زیرا می‌ترسید اگر احساس ترس به شما غلبه کند یا سایر علائم ناتوان‌کننده یا خجالت‌آور را داشته باشید نتوانید فرار کنید یا از کسی کمک بگیرید.
به‌علاوه:
- قرار گرفتن در مکان‌های باز یا موقعیت‌های مشابه، تقریبا همیشه باعث اضطراب و ترس افراد مبتلا به آگورافوبیا می‌شود
- ترس یا اضطراب شما متناسب با خطر واقعی موقعیت شما نیست
- شما از موقعیت دوری می‌کنید، به یک همراه نیاز دارید تا در کنار شما باشد، یا شرایط را تحمل می‌کنید اما بسیار مضطرب هستید
- شما به دلیل خودداری، ترس، یا اظطراب، رنج و مشکلات قابل توجهی را در موقعیت‌های اجتماعی، محل کار یا دیگر موقعیت‌های زندگی خود تجربه می‌کنید.
- فوبیا و خودداری شما معمولا شش ماه یا بیشتر به طول می‌انجامد
اختلال هراس و آگورافوبیا
برخی از افراد علاوه بر آگورافوبیا، یک اختلال هراس نیز دارند. اختلال هراس نوعی اختلال اضطرابی است که در آن شما حملات ناگهانی ترس شدید را تجربه می‌کنید که طی چند دقیقه به اوج خود می‌رسد و باعث علائم جسمی شدید (پانیک اتک) می‌شود. در این حالت ممکن است فکر کنید که کاملاً کنترل خود را از دست داده‌اید ، دچار حمله قلبی شده یا حتی در حال مرگ هستید.
ترس از یک حمله دیگر می‌تواند منجر به اجتناب از شرایط یا مکان‌های مشابه شود تا از حمله‌های احتمالی در آینده جلوگیری شود.
نشانه‌ها و علائم یک پانیک اتک شامل موارد زیر است:
- افزایش ضربان قلب
- مشکل در تنفس یا احساس خفگی
- درد یا فشار در قفسه سینه
- سرگیجه
- احساس لرز ، بی حسی یا خواب رفتگی
- تعریق بیش از حد
- گرگرفتگی ناگهانی یا لرز
- دل‌پیچه یا اسهال
- احساس از دست دادن کنترل
- ترس از مرگ
تشخیص
فوبیای شلوغی و ازدحام با توجه به موارد زیر تشخیص داده می‌شود:
- علائم و نشانه‌ها
- صحبت عمیق با یک پزشک یا روان‌شناس
- آزمایش‌ها یا معاینات فیزیکی برای تشخیص سایر بیماری‌هایی که ممکن است باعث بروز این علائم بشوند
- معیارهای آگورافوبیا که در دفترچه راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) ذکر شده است
راههای درمان ترس از مکان‌های شلوغ
درمان آگورافوبیا معمولاً شامل روان‌درمانی و دارودرمانی است. ممکن است مدتی طول بکشد، اما درمان می‌تواند به بهبود حال شما کمک کند.
روان‌درمانی
روان‌درمانی به معنای کار با یک روان‌درمانگر برای تعیین اهداف و یادگیری مهارت‌های عملی برای کاهش علائم اضطراب شما است. رفتاردرمانی شناختی یکی از مؤثرترین اشکال روان‌درمانی برای اختلالات اضطرابی از جمله آگورافوبیا است.
به طور کلی یک درمان کوتاه مدت (رفتاردرمانی شناختی) بر آموزش مهارت‌های خاص برای تحمل بهتر اضطراب تمرکز می‌کند و نگرانی‌های شما را به طور مستقیم به چالش می‌کشد تا به تدریج به فعالیت‌هایی که به دلیل اضطراب از آنها جلوگیری کرده‌اید بازگردید. با این روش درمانی، علائم بیماری با موفقیت در مراحل اولیه درمان بهبود می‌یابد.
شما می‌توانید یاد بگیرید:
- چه عواملی ممکن است باعث ایجاد حمله پانیک یا علائم پانیک مانند شوند و چه چیزی باعث وخیم‌تر شدن آنها می‌شود
- چگونه علائم اضطراب را تحمل و با آنها مقابله کنیم
- راه‌هایی که نگرانی‌های شما را، مانند احتمال وقوع اتفاقات بد در موقعیت‌های اجتماعی، به طور مستقیم به چالش بکشد
- اگر در موقعیت بمانید اضطراب شما به تدریج کاهش می‌یابد و می‌توانید علائم و نشانه‌های اضطراب را در خود مدیریت کنید تا به طور کامل کنترل شوند
- چگونگی تغییر رفتارهای ناخواسته یا ناسالم از طریق حساسیت زدایی، که درمان از طریق مواجهه نیز نامیده می‌شود، تا با خیال راحت با مکان‌ها و موقعیت‌هایی که باعث ترس و اضطراب می‌شوند مواجه شوید
شاید این سوال را از خود بپرسید که اگر با بیرون رفتن از خانه خود مشکل دارید چگونه می‌توانید به مطب دکتر بروید. درمان‌گرانی که آگورافوبیا را درمان می‌کنند به خوبی از این مشکل آگاه هستند.
اگر احساس می‌کنید که نمی‌توانید از خانه بیرون بروید به دنبال درمان‌گرهایی بگردید که می‌توانند حداقل در اوایل دوره درمان از راههای ارتباطی جایگزین برای شما استفاده کنند. ممکن است او پیشنهاد کند که ابتدا شما را در خانه خود ببیند یا شما را در مکان امنی (منطقه امن) ملاقات کند. برخی از درمان‌گران ممکن است برخی از جلسات را از طریق تلفن، ایمیل یا استفاده از برنامه‌های رایانه‌ای یا رسانه‌های دیگر نیز برگزار کنند.
اگر هراس از مکان‌های شلوغ در شما به قدری شدید شده که نمی‌توانید به درمان و مراقبت‌های حرفه‌ای دسترسی داشته باشید بهتر است از یک برنامه فشرده بیمارستانی که مخصوص درمان اضطراب است بهره‌من شوید.
ممکن است بخواهید برای ملاقات با پزشکتان یک دوست یا فامیل مورداعتماد را که می‌تواند به راحتی و درمان شما کمک کند همراه با خود ببرید.
درمان واقعیت مجازی برای آگورافوبیا
به فرد مبتلا به آگورافوبیا یک صفحه نمایش که در سر قرار می‌گیرد (HMD) داده می‌شود که دارای سیستم ردیابی، هدفون و / یا میکروفون باشد. این کار به پزشک یا مشاور کمک می‌کند تا واکنش‌های آنها را تحت نظر داشته باشد و درمان خود را مطابق با آن درنظر بگیرند.
ترس از فضای باز شامل حومه شهرها، سواحل، جاده‌ها، مراکز خرید و شهرها می‌باشد. اما این موارد را می‌توان در واقعیت مجازی به عنوان راهی برای توانمند سازی فرد مبتلا در غلبه بر ترس و مشارکت در جامعه بازسازی کرد. به آنها منظره‌ای در فضای مجازی نشان داده می‌شود که می‌توانند در آن حرکت کنند و بودن در دنیای واقعی را تجربه کنند. اگر این کار به طور مرتب انجام شود سطح اضطراب و همچنین ترسی که باعث ایجاد اضطراب می‌شود کاهش می‌یابد.
هدف این روش درمانی این است که فرد با فضای بیرون از خانه آشنا شود تا زمانی که خود در واقعیت در آن محیط قرار می‌گیرد دیگر احساس ترس و اضطراب نداشته باشد. این آشنایی سپس به دنیای واقعی منتقل می‌شود: تا این زمان فرد مبتلا به منبع ترس خود عادت کرده است و دیگر هیچ‌گونه ترس و وحشتی برای آنها وجود ندارد و می‌تواند از خانه بیرون برود.
نمایشگری به فرد مبتلا داده می‌شود که آن را روی سرش بگذارد و تصاویری را از این طریق برایش پخش می‌کنند. این تصاویر با تکان دادن سر تغییر می‌کنند و باعث می‌شود زاویه دید بیمار نیز تغییر کند. این تصاویر بازسازی اتفاقاتی است که در دنیای واقعی رخ می‌دهد و تضمین می‌کند که تجربه آنها بسیار جذاب و واقع‌بینانه خواهد بود.
درمان‌گر امیدوار است که فرد مبتلا با منشا ترس خود روبه‌رو شود و برای مقابله با آن قدم‌هایی را بردارد که به او اجازه می‌دهند یک زندگی عادی داشته باشد.
دارودرمانی
در بیشتر موارد انواع خاصی از داروهای ضدافسردگی، و گاهی اوقات نیز داروهای ضداضطراب به طور محدودتری برای درمان آگورافوبیا استفاده می‌شوند. داروهای ضدافسردگی در درمان آگورافوبیا مؤثرتر از داروهای ضد اضطراب هستند.
- داروهای ضد افسردگی. برخی از داروهای ضد افسردگی به نام مهارکننده‌های بازگشت مجدد سروتونین (SSRI) ، مانند فلوکستین (پروزا) و سرترالین (Zoloft) ، برای درمان اختلال هراس یا آگورافوبیا استفاده می‌شوند. انواع دیگر داروهای ضد افسردگی نیز ممکن است در درمان آگورافوبیا موثر باشند.
- داروهای ضد اضطراب. داروهای ضد اضطراب که به نام بنزودیازپین‌ها شناخته می‌شوند آرامبخش هستند و پزشک ممکن است آنها را در شرایط محدود، برای تسکین موقت علائم اضطراب تجویز کند. بنزودیازپین‌ها معمولاً فقط برای تسکین اضطراب حاد به صورت کوتاه مدت استفاده می‌شوند. از آنجایی که این داروها اعتیادآور هستند، مصرف طولانی مدت آنها برای درمان مشکلات یا اضطراب ناشی از سوءمصرف الکل یا مواد مخدر توصیه نمی‌شود.
ممکن است چند هفته طول بکشد تا داروها بتوانند علائم بیماری را از بین ببرند. و ممکن است لازم باشد برای پیدا کردن دارویی که برای شما مناسب باشد، چندین داروی مختلف را امتحان کنید.
شروع و پایان دوره مصرف داروهای ضد افسردگی ممکن است عوارض جانبی مثل احساس‌های جسمی ناراحت‌کننده یا حتی علائم و نشانه‌های پانیک اتک را ایجاد کند. به همین دلیل پزشک ابتدا به تدریج دوز مصرف دارو را کاهش می‌دهد و هرگاه احساس کرد که آماده هستید دارو را قطع می‌کند.
پیشگیری
هیچ راه مطمئنی برای جلوگیری از آگورافوبیا وجود ندارد. اما اگر از موقعیت‌ها و مکان‌هایی که از آنها می‌ترسید اجتناب کنید، اضطراب شما بیشتر خواهد شد. اگر ترس از مکان‌هایی که بی‌خطر هستند در شما در حال شکل‌گیری است، بارها و بارها به آن مکان‌ها بروید تا ترس شما کاملا از بین برود. اگر انجام دادن این کار به تنهایی برای شما دشوار است، از یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان خود بخواهید که همراه شما بیایند، یا به دنبال کمک حرفه‌ای باشید.
اگر با رفتن به مکان‌هایی احساس اضطراب می‌کنید یا حمله پانیک به شما دست می‌دهد، در اسرع وقت درمان خود را شروع کنید و برای جلوگیری از وخیم‌تر شدن علائم هرچه سریع‌تر کمک حرفه‌ای بگیرید. زیرا مانند سایر بیماری‌های روانی، هرچه بیشتر زمان را از دست بدهید درمان شما سخت‌تر خوهد بود.
مشاوره