عدم تعادل (اختلال در حفظ تعادل) در راه رفتن و ایستادن

تاریخ 14 آبان 1402

اختلال در تعادل یک وضعیت است که در آن احساس عدم تعادل و سرگیجه را تجربه می‌کنید. وقتی ایستاده، نشسته یا دراز کشیده هستید، ممکن است به احساس حرکت و چرخش و یا حس معلق بودن در فضا بینابین برسید. همچنین، هنگام راه رفتن ممکن است به احساس زمین خوردن مکرر پی ببرید.

سرگیجه به صورت عارضه‌ای همه‌گیر است ولی برای هر فرد ممکن است معنای متفاوتی داشته باشد. برای برخی، سرگیجه به معنای احساس کوتاه مدت عدم تعادل است، در حالی که برای دیگران به معنای احساس چرخش طولانی مدت می‌باشد.

اختلالات تعادل و عدم تعادل در راه رفتن و ایستادن ممکن است به دلیل مشکلات مختلف سلامتی، مصرف برخی داروها و مشکلات گوش داخلی و مغزی رخ دهند. این مشکلات تعادلی می‌توانند بر فعالیت‌های روزمره تأثیر گذار باشند و عواقب روانی و روانشناختی را به همراه داشته باشند.

 

بدن من چگونه تعادل خود را حفظ می‌کند؟

---

احساس تعادل شما به سیگنال‌های متعددی از طرف ارگان‌ها و ساختارهای متعدد به نام دستگاه وستیبولار به طرف مغز متکی است. دستگاه وستیبولار یک ساختار ماز مانند به نام گوش داخلی را از جنس استخوان و بافت‌های نرم ایجاد می‌کند.

وقتی سیگنال‌های مخابره از هر یک از این دستگاه‌ها دچار اختلال شود، توانایی تعادل شما تحت تأثیر قرار می‌گیرد و ممکن است با مشکلات تعادلی مواجه شوید. اگر همچنین مشکلاتی در دستگاه حرکتی خود مانند ضعف، کاهش سرعت حرکت، لرزش بدن یا افتادگی عضلات دارید، ممکن است احتمال بهبودی مشکلات تعادلی شما کاهش یابد. این مشکل منجر به افزایش خطر زمین خوردن و صدمه دیدن خواهد شد.

علائم

---

اگر به اختلالات تعادلی یا نداشتن تعادل دچار هستید، ممکن است هنگام راه رفتن تلوتلو خورده، و یا به هنگام ایستادن نتوانید تعادل خود را حفظ کنید. همچنین ممکن است علائم دیگری مانند موارد زیر را نیز تجربه کنید:

• سرگیجه و عدم تعادل (احساس چرخش به دور خود)
• زمین خوردن و یا احساس زمین خوردن
• سنگینی سر، از حال رفتن و یا احساس معلق بودن
• تار شدن دید
• گیجی و منگ شدن

ازجمله علائم دیگر می‌توان به حالت تهوع و استفراغ، اسهال، تغییر در ضربان قلب و فشارخون، ترس، اضطراب و وحشت‌زدگی اشاره کرد. این علائم ممکن است در برهه‌های زمانی کوتاه ظاهر شده و از بین بروند و یا به‌طور طولانی مدت وجود داشته باشند. این علائم همچنین ممکن است باعث خستگی مفرط و یا افسردگی شوند.

علل

---

مشکلات مربوط به تعادل ممکن است در اثر عوامل مختلفی ایجاد شوند. علت از دست دادن تعادل معمولاً با علائم و نشانه‌های آن رابطه دارد.

احساس حرکت و چرخیدن (سرگیجه)

سرگیجه ممکن است در اثر عارضه‌های مختلفی ایجاد شود ازجمله:

• سرگیجه‌ی وضعیتی حمله‌ای خوش‌خیم (BPPV). این نوع از سرگیجه زمانی ایجاد می‌شود که بلورهای کلسیم در درون گوش داخلی – که به شما در حفظ تعادل کمک می‌کند – از محل طبیعی خود خارج شده و به جای دیگری در گوش داخلی می‌روند. BPPV شایع‌ترین دلیل ایجاد سرگیجه است. ممکن است به هنگام چرخ زدن در تخت خواب و یا عقب بردن سر برای نگاه کردن به بالا احساس سرگیجه کنید.
• بیماری منییر. علاوه بر سرگیجه شدید و ناگهانی، بیماری منییر می‌تواند باعث سنگینی و وزوز نوسانی گوش شود. بیماری منییر یک بیماری نادر بوده و معمولاً در افراد بین 20 تا 60 سال بروز می‌کند.
• میگرن. سرگیجه و حساسیت نسبت به حرکت (میگرن وستیبولار)، ممکن است در اثر سردردهای میگرن نیز ایجاد شود.
• تومور عصب شنوایی . این تومور غیر سرطانی (خوش‌خیم) با سرعت رشد بسیار پایین بر روی عصب شنوایی ایجادشده و می‌تواند شنوایی و تعادل را دچار اختلال کند. در اثر این عارضه ممکن است احساس سرگیجه و عدم تعادل داشته باشید ولی شایع ترین علائم این عارضه، سنگینی و وزوز گوش می‌باشند.
• آسیب به سر. ممکن است در اثر ضربه‌ی مغزی و یا دیگر آسیب‌های مغزی دچار سرگیجه شوید.
• حالت تهوع در اثر حرکت. ممکن است در کشتی، ماشین، هواپیما و یا به هنگام سوارشدن به ترن هوایی دچار سرگیجه شوید.
• سرگیجه‌ی موقعیتی ادراکی ماندگار. این عارضه به‌وفور به همراه دیگر انواع سرگیجه بروز می‌کند. ازجمله علائم آن می‌توان به عدم تعادل و احساس حرکت کردن اشاره کرد. این علائم معمولاً زمانی که اشیا متحرک را نگاه می‌کنید، زمانی که مطالعه می‌کنید و یا زمانی که در یک محیط پیچیده از نظر دیداری قرار دارید (مانند مرکز خرید) بدتر می‌شوند.

احساس غش کردن

غش کردن ممکن است به موارد زیر مربوط باشد:

• افت فشارخون وضعیتی. ایستادن و بلند شدن خیلی سریع می‌تواند باعث افت ناگهانی فشارخون در برخی از افراد شود. این مشکل سبب سنکوپ یا از حال رفتن می‌شود.
• بیماری‌های قلبی عروقی. ضربان نامنظم قلب (آریتمی قلبی)، رگ‌های خونی تنگ یا مسدود شده و با کاهش حجم خون می‌توانند گردش خون را تضعیف کرده و باعث از حال رفتن شوند.

از دست دادن تعادل

از دست دادن تعادل به هنگام راه رفتن و یا احساس عدم تعادل ممکن است به دلایل زیر ایجاد شود:

• مشکلات وستیبولار. مشکلات گوش درونی ممکن است سبب ایجاد احساس معلق بودن و سنگینی سر و همچنین سرگیجه گرفتن در تاریکی شوند.
• آسیب عصبی به پاها (نوروپاتی محیطی). این آسیب‌ها ممکن است سبب اختلال در راه رفتن شوند.
• مشکلات مربوط به مفاصل، عضلات و بینایی. ضعف عضلانی و ناپایداری مفاصل ممکن است سبب به هم خوردن تعادل شوند. مشکلات بینایی نیز در از دست دادن تعادل دخیل‌ هستند.
• داروها. به هم خوردن تعادل ممکن است عارضه‌ی جانبی یک داروی خاص باشد.
• عارضه‌های عصبی خاص. ازجمله این عوارض می‌توان به آرتروز گردن، مولتیپل اسکلروز (MS) و بیماری پارکینسون اشاره کرد.

سرگیجه

احساس سرگیجه ممکن است در اثر عوامل زیر ایجاد شود:

• مشکلات گوش درونی. مشکلات سیستم وستیبولار می‌توانند باعث ایجاد حس معلق بودن و یا دیگر حس‌های غیرحقیقی حرکتی شوند.
• اختلالات روانی. افسردگی (اختلال افسردگی اساسی)، اضطراب و دیگر اختلالات روانی ممکن است باعث ایجاد سرگیجه شوند.
• تنفس سریع غیرطبیعی. این عارضه معمولاً همراه با اختلالات مربوط به استرس و اضطراب ایجاد می‌شود و می‌تواند باعث سنگینی سر شود.
• داروها. سنگینی سر ممکن است به‌عنوان عارضه‌ی جانبی برخی از داروها وجود داشته باشد.

درمان اختلال در تعادل

---

اولین اقدام پزشک در جهت بررسی مشکلات تعادلی، تشخیص عارضه یا داروهایی است که ممکن است علت ایجاد آن باشند. در این صورت، پزشک شما عارضه را درمان کرده، داروی متفاوتی برای شما تجویز می‌کند و یا در صورت خارج بودن مشکل شما از حیطه‌ی تخصصی او، شما را به متخصص مربوطه ارجاع می‌دهد.

• اگر به سرگیجه‌ی خوش‌خیم وضعیتی حمله‌ای (BPPV) مبتلا هستید، پزشک شما ممکن است حرکات ورزشی خاصی را به شما توصیه کند ازجمله مانور اپلی که به از بین بردن اتوکونیا از مجاری نیم‌دایره کمک می‌کند. در بسیاری از موارد، یک جلسه‌ی درمانی اثر مناسبی خواهد داشت. افراد دیگر برای رهایی از سرگیجه ممکن است نیازمند چندین جلسه‌ درمانی باشند.

• 
• اگر بیماری منییر برای شما تشخیص داده شده است، پزشک شما توصیه‌هایی را در جهت تغییر رژیم غذایی و همچنین ترک سیگار در صورت سیگاری بودن به شما ارائه می‌کند. داروهای ضد سرگیجه و ضد تهوع می‌توانند علائم شما را تسکین دهند. البته این داروها می‌توانند باعث ایجاد کسالت و خواب‌آلودگی نیز بشوند.
• برخی از افراد مبتلا به اختلالات تعادلی ممکن است نتوانند سرگیجه‌ی خود را به‌طور کامل رفع کنند و لازم باشد تا وجود آن را تحمل کنند. یک درمانگر توان‌بخشی وستیبولار می‌تواند به شما کمک کند تا یک برنامه‌ی درمانی شخصی را برای خود طراحی کنید.
• از پزشک خود بپرسید که رانندگی کردن برای شما ایمن است یا نه. همچنین به دنبال راه‌هایی بگردید که خطر زمین خوردن و آسیب دیدن شما در طول فعالیت‌های روزانه مانند بالا و پایین رفتن از راه پله، استفاده از دستشویی و ورزش کردن را کاهش دهند. به‌منظور کاهش خطر آسیب دیدن در اثر سرگیجه، از راه رفتن در تاریکی خودداری کنید. همچنین باید از کفش‌های بدون پاشنه و کفش‌های مخصوص پیاده‌روی برای خارج از منزل استفاده کنید. در صورت نیاز از یک عصا یا واکر استفاده کنید و شرایط محیطی را در محل کار و منزل خود بهبود دهید. برای مثال می‌توانید بر روی دیوارها دستگیره نصب کنید.