تاریخ 14 آبان 1402
بیماری اماس یا فلج چندگانه بیماری است که مغز و یا طناب نخاعی را درگیر میکند و میتواند موجب بروز علائم بسیار زاد و مختلفی مانند اختلالات بینایی، مشکل در حرکت دادن دست و پا، اختلال احساس لامسه و مشکلات تعادلی شود.
ام اس، بیماری است که تا پایان عمر با شخص میماند و گاهی اوقات موجب بروز عوارض جدی و ناتوانیهایی میشود، اما در مواردی نیز این بیماری بسیار خفیف است. میانگین امید به زندگی برای بیماران مبتلا به اماس تا حدودی کمتر است. هر چند ام اسممکن است در هر سنی بروز کند اما این بیماری اغلب در سنین بیست و سی سالگی تشخیص داده میشود. اماس در بین زنان، بین دو تا سه برابر بیشتر از مردان شایع است.
آزمایشهای مختلف قادر است بیماری اماس و نوع آن را تشخیص دهد و بسته به نوع و درجه بیماری روند درمانی و کنترل این بیماری را پیش گیرد. برای کسب اطلاعات بیشتر یا رزرو نوبت در کلینیک امید میتوانید با شماره 09107803155 تماس حاصل نمایید.
علائم بیماری ام اس
بیماری اماس ممکن است بر هر قسمتی از بدن تاثیر بگذارد و طیف وسیعی از علائم مختلف را میتواند ایجاد کند. هر یک از بیماران به شکل متفاوتی با بیماری اماس درگیر میشوند. علائم اصلی بیماری اماس عبارتند از:
خستگی مفرط
بیماران اغلب اظهار میکنند که به طور غیرعادی و بیش از حد، احساس خستگی زیاد میکنند، به طوری که حتی انجام دادن سادهترین کارها برایشان مشکل و خستهکننده است.
اختلالات بینایی
ممکن است مشکلات زیر را پیدا کنید:
- از دست دادن قدرت بینایی در چشمی که درگیر بیماری شده است که این حالت بین چند روز تا چند هفته ادامه پیدا میکند.
- کور رنگی
- درد چشم که معمولا با حرکت دادن چشمها بدتر میشود
- دیدن بارقهی نور در هنگام حرکت دادن چشم
- دو بینی
داشتن حس غیرعادی در بدن
این مورد تغلب شامل احساس گزگز و سوزن سوزن شدن یا خواب رفتن و بی حسی اعضای مختلف بدن از جمله دست، پا یا تنه میشود که این حالت معمولا ظرف چند روز شدیدتر میشود و به نقاط دیگر بدن گسترش مییابد.
گرفتگی، خشکی و احساس ضعف در عضلات
بیماری اماس میتواند اثرات زیر را بر عضلات داشته باشد:
- منقبض شدن شدید و دردناک عضله (اسپاسم)
- خشک شدن عضله و مقاومت آن در برابر حرکت
- احساس ضعف
مشکلات حرکتی
ممکن است با مشکلات زیر رو به رو شوید:
- مشکل در اجرای درست حرکات (مترجم: مانند حرکت در جهت نادرست و انداختن اشیاء)
- مشکل در حفظ تعادل و هماهنگی بین اعضای بدن
- لرزش دست و پا
- سرگیجه و سبکی سر
درد
برخی از افراد مبتلا به اماس دچار درد میشوند که این دردها به دو صورت میتواند باشد:
- درد ناشی از خود بیماری اماس (درد نوروپاتیک) – این درد ممکن است به صورت دردی تیز و تیرکشنده در صورت و یا به صورت انواع دردهای مختلف در دست و پا و تنه باشد. برای مثال ممکن است شخص احساس سوزش، گزگز و سوزن سوزن شدن، احساس گرفتگی یا احساس تنگی و تحت فشار بودن بکند. اسپاسمهای عضلانی نیز میتواند بسیار دردناک باشد.
- دردهای اسکلتی-عضلانی- ممکن است بیماری اماس به طور غیر مستقیم موجب بروز درد کمر، درد گردن و درد در سایر مفاصل بدن شود.
مشکل در یادگیری، فکر کردن و برنامه ریزی کردن
برخی از بیماران مبتلا به اماس دچار مشکلات ادراکی میشوند از جمله:
- مشکل در یادگیری و به خاطر سپردن اطلاعات جدید، کند بودن در پردازش اطلاعات زیاد یا فکر کردن به چند چیز به طور همزمان
- محدود شدن میزان تمرکز
- تکلم در هنگام صحبت کردن
- مشکل در برنامه ریزی کردن و حل مشکلات
- مشکل در استدلال کردن به طور مثال در حل مسائل ریاضی یا حل یک پازل
مشکلات روحی
بسیاری از افراد مبتلا به ام اس، دورههایی از افسردگی را تجربه میکنند. این بیماران همچنین ممکن است دچار اختلالات اضطرابی شوند.
مشکلات جنسی
ام اس میتواند بر عملکرد جنسی فرد نیز تاثیراتی داشته باشد. هم مردان و هم زنان مبتلا به ام اس، معمولا متوجه میشوند که میل جنسی کمتری نسبت به قبل دارند.
مشکل در کنترل ادرار و مدفوع
ابتلا به مشکلات مربوط به دفع، در افراد مبتلا به اماس شایع است. برخی از این مشکلات عبارتند از:
- ابتلا به تکرر ادرار
- احساس اضطرتر شدید و ناگهانی برای ادرار کردن که ممکن است منجر به ریزش ادرار شود.
- چندین بار بلند شدن از خواب در طول شب برای رفتن به دستشویی
- ابتلای مکرر به عفونت مجاری ادرار
علت بروز بیماری اماس چیست؟
در بیماری اماس، سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین که لایهی محافظی است که عصبها را احاطه کرده، حمله میکند. این حمله باعث آسیب و زخم شدن غلاف میلین و احتمالاً عصبهای داخل آن میشود، که ممکن است اختلال در انتقال پیامهای عصبی را ایجاد کند و سرعت انتقال آنها را کاهش دهد.
دلیل این عملکرد غیرعادی سیستم ایمنی بدن هنوز مشخص نیست، اما برخی عوامل ممکن است در این رابطه نقش داشته باشند، از جمله:
- ژنتیک: بیماری اماس به طور مستقیم به ارث نمیرسد، اما افرادی که نزدیکانشان به این بیماری مبتلا هستند، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آن هستند.
- کمبود ویتامین D و نور خورشید: کمبود ویتامین D و عدم تماس کافی با نور خورشید میتواند در ابتلا به اماس تأثیرگذار باشد. با این حال، هنوز مشخص نیست که آیا مصرف مکملهای ویتامین D میتواند در پیشگیری از اماس مؤثر باشد یا خیر.
- سیگار: افرادی که سیگار میکشند، دو برابر افراد دیگر در معرض خطر ابتلا به اماس قرار دارند.
- عفونت ویروسی: برخی از عفونتهای ویروسی، به ویژه عفونتهای ناشی از ویروس Epstein-Barr، ممکن است سیستم ایمنی بدن را به گونهای تحریک کنند که منجر به ابتلا به اماس شود.
انواع بیماری اماس
نوع عودکننده و فروکشکننده (RRMS)
در این نوع از ام اس، علائم بیماری به طور واضحی ناگهان عود میکنند و بیماری فعال میشود و پس از آن مجددا بیماری فروکش میکند. در دورهی فروکش کردن بیماری، علائم اماس کاملا ناپدید میشوند و یا بسیار خفیف هستند و طی این دوره، بیماری هیچ پیشرفتی نمی کند. در اغلب موارد، بیماری اماس از نوع “عودکننده و فروکشکننده” است.
سندرم ایزولهی بالینی (CIS)
در این نوع از بیماری ام اس، علائم بیماری تنها یکبار بروز میکنند که این مسئله به خاطر تخریب میلین در سیستم اعصاب مرکزی است. دورهی بروز علائم تا 24 ساعت طول میکشد.
ام اس پیشروندهی اولیه (PPMS)
در این حالت عملکرد سیستم عصبی با گذر زمان و با هر بار عود کردن علائم بیماری، بدتر و بدتر میشود و در واقع بیماری به طور مداوم شدت پیدا میکند. البته همچنان در برخی از دورههای کوتاه مدت، بیماری ثبات پیدا میکند و علائم فروکش میکنند.
ام اس پیشروندهی ثانویه (SPMS)
ام اس پیشرونده در واقع حالت شدت یافته و پیشرفتهی اماس پیشروندهی اولیه است. در این حالت همچنان در دورههای کوتاه مدت بیماری فروکش میکند اما به طور کلی بیماری به تدریج شدت پیدا میکند و عملکرد بیمار و میزان ناتوانی او بدتر میشود.
تشخیص بیماری ام اس
تشخیص بیماری اماس کار پروسهی پیچیدهای است چرا که هیچ تست منفرد و مشخصی برای تایید قطعی ابتلا به اماس وجود ندارد و لازم است که پزشک تمامی علل احتمالی دیگری که ممکن است موجب بروز علائم شدهاند را بررسی کند تا مطمئن شود که به مشکل یا بیماری دیگری مبتلا نیستید.
برخی از تستهایی که برای تایید ابتلا به بیماری اماس ممکن است انجام شوند عبارتند از:
آزمایشات عصبی (نورولوژیکی)
متخصص اعصاب شما را معاینه میکند و در حین معاینه به دنبال علائمی مانند تغییر در دید، ضعف دید، حرکات غیرعادی چشم، ضعف در دست و پاها، اختلال در هماهنگی اعضای بدن، مشکل در صحبت کردن و واکنش نشان دادن به محرکها میگردد.
عکسبرداری ام.آر.آی
اسکن ام.آر.آی میتواند وجود آسیب یا زخم در غلاف میلین در مغز و یا طناب نخاعی را نشان دهد. در اغلب افرادی که به بیماری ام.اس مبتلا هستند، انجام این عکسبرداری به تایید تشخیص پزشک (در ابتلا به ام اس) کمک زیادی میکند.
آزمون پتانسیل برانگیخته
این آزمون یک آزمون کاملا بدون درد است که در ان مشخص میشود که مغز شما، پیامهای عصبی را دیرتر از زمان نرمال دریافت میکند یا خیر.
پانکسیون کمری (نمونه برداری از مایع مغزی-نخاعی)
در تست پانکسیون کمری، یک سوزن در قسمت پایینی کمر قرار داده میشود و مقداری از مایع مغزی نخاعی برای نمونه برداشته میشود. تست پانکسیون کمری برای دریافت اطلاعات بیشتر از وضعیت شما و در صورتی انجام میشود که علائم شما یا نتایج به دست آمده از اسکن مغزی، غیرعادی باشند.
آزمایش خون
آزمایشات خون معمولا برای بررسی ابتلای بیمار به سایر مشکلات و بیماریها مانند کمبود ویتامین B یا بتلا به بیماری عصبی نادر به نام نورومیلیت اپتیکا، تجویز میشوند.
درمان بیماری اماس
در حال حاضر هیچ روش درمان قطعی برای ازبین بردن بیماری ام.اس وجود ندارد اما میتوان با دارودرمانی و برخی از تکنیکهای درمانی دیگر، علائم این بیماری را کنترل یا برطرف کرد.
روش درمان بیماری اماس به نوع علائم بیمار و شدت آنها و میزان ناتوانی او بستگی دارد. برای مثال استراتژی درمان مب تواند به یکی از شکلهای زیر باشد:
- برطرف کردن دورههای عود کردن علائم اماس (با تزریق استروئید)
- برطرف کردن علائم خاص ناشی از ام اس
- درمان برای کاهش تعداد دفعات عود بیماری (درمان با داروهای تعدیلکنندهی بیماری)
یک تیم متشکل از متخصصین مختلف برای درمان بیماری شما به شما کمک میکنند. این تیم میتواند شامل متخصص و فلوشیپ بیماریهای مغز و نخاع، فیزیوتراپیست یا متخصص گفتاردرمانی و سایر متخصصین باشد.
زندگی کردن با بیماری ام اس
در صورتی که پزشک به طور قطع تشخیص داده باشد که شما مبتلا به بیماری اماس هستید، ممکن است نیاز باشد که زندگی خود را با توجه به این بیماری تنظیم کرده و تغییراتی در آن ایجاد کنید. اما به یاد داشته باشید که با انجام درمانها و مراقبتهای صحیح، میتوانید زندگی طولانی، سالم و فعالی را تجربه کنید.
مراقبت از خود
مراقبت از خود شامل تمامی کارهایی میشود که هر روز برای حفظ سلامت فیزیکی و روحی خود انجام میدهید و از بروز بیماریهای دیگر و آسیبهای احتمالی پیشگیری کرده و با علائم خفیفی که به آن دچار شدهاید کنار میآیید.
مراجعه منظم به پزشک
شما باید به طور منظم با متخصص مغز و اعصاب در تماس باشید و علاوه بر این باید سالی یکبار وضعیت فیزیکی شما و روند درمانتان به طور کامل بررسی شود.
غذای سالم و ورزش
داشتن رژیم غذایی سالم و متعادل میتواند به شما کمک کند که برخی از علائم بیماری اماس مانند خستگی مفرط و یبوست را بهبود دهید.
داشتن فعالیت فیزیکی و ورزش کردن به صورت منظم هم برای سلامتی و هم برای حفظ چابکی و توان فیزیکی بدن شما مفید است.
ترک سیگار
در صورتی که سیگاری هستید، باید بدانید که ترک سیگار میتواند به کند کردن روند پیشروی بیماری اماس کمک کند.