انواع نورو بیوفیدبک در بیماری های نورولوژی به همراه مزایا و عوارض آن

نوروفیدبک یک تکنیک است که با استفاده از فناوری پیشرفته، به مغز آموزش می‌دهد. این تکنیک با استفاده از بیوفیدبک و روش‌های یادگیری، فعالیت‌های مختلف در نواحی مختلف مغز را تغییر می‌دهد. هدف اصلی نوروفیدبک، کمک به بهبود بیماری‌هایی مانند اختلال نقص توجه و بیش‌فعالی، اختلال اتیسم، اضطراب، درد مزمن، افسردگی، اختلال استرس پس از تجربه ترومایی (PTSD) و اختلالات پردازش شنوایی است. این تنها چند مورد از بیماری‌ها و مشکلاتی هستند که نوروفیدبک در آنها مفید است. باید به خاطر داشت که نوروفیدبک یک روش آموزشی است و به تنهایی یک درمان پزشکی نیست.

در دهه ۱۹۲۰، اولین دستگاه EEG اختراع شد که به مانیتور کردن امواج مختلف مغزی اجازه می‌داد. این امواج نشان‌دهنده فعالیت عصبی در مناطق مختلف مغز بودند. EEG با استفاده از الکترودها، فعالیت‌های مغزی را ضبط و نمایش می‌دهد. در مقابل تجهیزات تصویربرداری مغزی مانند MRI که ساختارهای مغزی را تصویربرداری می‌کنند، EEG به مانیتورینگ فعالیت‌های مغزی زنده اجازه می‌دهد.

نوروفیدبک به چه چیزی کمک می‌کند؟

نوروفیدبک می‌تواند به هرگونه بیماری عصبی کمک کند. رایج‌ترین این بیماری‌ها شامل موارد زیر می‌باشند:

• اختلال کمبود توجه/ اختلال کم‌ توجهی، بیش فعالی
• اعتیاد
• مدیریت خشم
• اضطراب
• اوتیسم
• اختلال دو قطبی
• ضربه‌ی مغزی
• درد مزمن
• افسردگی
• خوانش پریشی
• صرع/ تشنج
• فیبرومیالژیا
• بی‌خوابی
• بیماری لایم
• از دست رفتن حافظه
• میگرن‌ها
• وسواس فکری- عملی/ نشانگان توره
• پارکینسون 
• استرس/ اختلال استرسی پس از ضایعه‌ی روانی
• جنون جوانی
• اختلالات خواب
• سکته‌ی مغزی
• سوء مصرف مواد
• بیماری آلزایمر

انواع درمان‌های نوروفیدبک 

نوروفیدبک سنتی یا EEG، مناطق مغزی که بر روی جمجمه‌ی فرد قرار گرفته اند را ضبط کرده و سپس با پروتکل‌های مختلف درمانی تحریک می‌کنند.

هفت نوع روش نوروفیدبک EEG وجود دارند که در درمان اختلالات مختلف به خوبی عمل می‌کنند. به طور سنتی، دو سنسور مغز، دو سنسور گوش و زمینه استفاده می‌شدند. درمان می‌تواند در آموزش فعالیت سطحی مغز فرد، به استثنای موارد LORE-TA نوروفیدبک‌ fMRI، هدایت شود. این درمان‌ها به تحریک جامع و عمیق مغز اجازه می‌دهند.

نوروفیدبک EEG در کاربردهای خود تطبیق‌پذیر است اما به مهارت بسیار زیادی برای اجرا نیاز دارد.

• نوروفیدبک فرکانس/ قدرت: این روش، بیشترین موارد استفاده را در نوروفیدبک داشته و همچنین به نام “نوروفیدبک سطحی” معروف است. دو تا چهار الکترود برای تغییر دامنه یا سرعت امواج خاص مغزی در نواحی مشخصی از مغز استفاده می‌شوند.
• نوروفیدبک بالقوه‌ی قشری آهسته: این نوع نوروفیدبک برای درمان صرع، ADD، ADHD و میگرن‌ها کاربرد دارد.
• سیستم نوروفیدبک با انرژی پایین: این روش، سیگنال الکترومغناطیسی ضعیفی را برای تغییر امواج مغزی بیمار ارائه می‌دهد. در این روش بیمار بی‌حرکت بوده و چشم‌های او بسته است. این روش در درمان آسیب تروماتیک مغزی مؤثر می‌باشد.
• نوروفیدبک همون سفالوگرافی (HEG): این روش فیدبک را بر روی جریان خون مغزی ارائه داده و برای درمان میگرن‌ها استفاده می‌شود.
• نوروفیدبک Z-score زنده برای درمان بی‌خوابی استفاده می‌شود.
• توموگرافی الکترومگنتیک با وضوح پایین (LORE-TA) یک تکنیک نوروفیدبک است که شامل استفاده از 19 الکترود می‌باشد. این روش به چندین آموزش عصبی در مناطق مختلف مغز اجازه می‌دهد که مغایر با مناطق تکی با نوروفیدبک رایج‌تری است که از دو سنسور استفاده می‌کند. این روش برای درمان اعتیادها، افسردگی و اختلال وسواس فکری- عملی کاربرد دارد.
• تصویربرداری عملکردی رزونانس مغناطیسی (fMRI)  یک نوع جدید از نوروفیدبک است که “فعالیت مغز را بر اساس فیدبک فعالیت گرفته شده از مناطق زیر قشری مغز، تنظیم می‌کند.” نوروفیدبک fMRI برای درمان دسته‌ای از بیماری‌ها شامل ADHD، ADD، افسردگی، اضطراب، بیماری پارکینسون و حتی فوبیاها کاربرد دارد.

نوروفیدبک چگونه کار می‌کند؟

نوروفیدبک از توانایی شگفت‌انگیز مغز برای تغییر خون بهره می‌برد. این توانایی به نام “نوروپلاستیسیتی” شناخته می‌شود. این همان راهی است که از طریق آن یادگیری اتفاق می‌افتد. برای مثال، نوروپلاستیسیتی همان چیزی است که اجازه می‌دهد که شما با تمرین کردن در یک ورزش پیشرفت کرده و یا عادت جدیدی را با گذشت زمان در خود ایجاد کنید.

تحقیقات نشان می‌دهد که طی زندگی، مغز قادر به تطبیق و تنظیم خود در مواجهه با تجربه‌های جدید، دانش جدید و ورودی‌های احساسی متنوع است. این به این معنی است که مغز با گذشت زمان، نورون‌های مختلف را فعال می‌کند، سیناپس‌ها رشد می‌کنند و ساختار خود را مجدداً شکل می‌دهد. با پیشرفت در زمینه تجربه‌های زندگی، نوروفیدبک به ایجاد الگوها و ساختارهای مختلف کمک می‌کند که برای داشتن یک ذهن آرام و راضی، مفیدتر هستند. با تمرین و آموزش، این الگوها می‌توانند یک روش زندگی جدید را ایجاد کنند. ظرفیت تغییر در طول زمان، حتی در سنین بالا نیز، به خوبی حفظ می‌شود.

یک جلسه‌ی معمولی نوروفیدبک چطور می‌گذرد؟

جلسه‌ی ابتدایی، معمولاً شامل ارزیابی تشخیصی است که دربرگیرنده‌ی نقشه‌ی مغزی می‌باشد. امروزه اینها بر روی یک کامپیوتر استاندارد اجرا می‌شوند. یک کلاه، که می‌تواند بین 12 تا 19 الکترود در درون خود داشته باشد، بر روی سر بیمار گذاشته می‌شود. این الکترودها به صورت استراتژیک بر روی نواحی کلیدی مغز قرار گرفته و فعالیت موج مغزی در این مناطق را ضبط می‌کنند. این فرایند غیر تهاجمی بوده و بی ضرر است. ممکن است مقداری ژل رسانا دریافت کنید، که برای تسهیل انتقال سیگنال امواج مغزی استفاده می‌شود. این ژل در موهای شما قرار داده می‌شود اما تقریباً بدترین اتفاق ممکن است.

زمانی که یک سیگنال آشکار ایجاد شد، نواحی مختلف مغز به نوبه‌ی خود ضبط می‌شوند، یک بار با چشمان بسته و یک بار با چشمان باز. کل این فرایند تقریباً 20- 30 دقیقه طول می‌کشد.

زمانی که نقشه‌ی مغزی آماده شد، این نقشه توضیح داده شده و معانی آن توصیف می‌شوند. نقشه‌ی مغزی با یک گروه هنجاری که با سن و جنس بیمار همخوانی دارد، مقایسه می‌شود. به این ترتیب، ناهنجاری‌های آماری می‌توانند مشخص شده و سپس همین‌ها پایه‌ای برای تجویز نوروفیدبک می‌باشند. تحقیقات امروزه قادر هستند که تشخیص دهند کدام پروتکل‌های نوروفیدبک، مناسب‌ترین گزینه برای یافته‌های نقشه‌ی مغزی می‌باشند.

چقدر طول می‌کشد تا نوروفیدبک عمل کند؟

 برخی از افراد، تغییر را پس از اولین جلسات درمانی احساس می‌کنند، برای دیگران این مدت بیشتر طول می‌کشد. معمولاً تصور می‌شود که میانگین تقریباً سی جلسه، برای رسیدن به تغییرات طولانی مدت معمول است اما برخی از کاربران دارای جلسات بسیار بیشتری می‌باشند، بخصوص زمانی که ادامه داده و مزایای آن را مشاهده یا احساس کنند.

همچنین برای تحکیم یادگیری، داشتن مجموعه‌ای از جلسات در فواصل معین پس از آموزش اولیه، سودمند است. برای مثال، کسی که دچار اضطراب است ممکن است فایده‌ی این روش را پس از ده هفته نوروفیدبک، سه بار در هفته، احساس کند. پس از یک وقفه‌ی چند ماهه، این فرد ممکن است برای جلسات تحکیمی بازگردد. بالاتر از همه اینکه، بهرحال، نقشه‌های مغزی می‌توانند به صورت منظم برای نشان دادن هرگونه تغییری که پس از شروع درمان، در کارکرد مغز اتفاق افتاده است، تکرار شوند.

آیا نوروفیدبک به درمان فراموشی کمک می‌کند؟

 وقتی که سن بالا می‌رود، مقداری زوال در توانایی شناختی، اجتناب‌ناپذیر می‌گردد. پرسش اینجاست که آیا این زوال فقط به دلیل بالا رفتن طبیعی سن است یا علامت چیزی منحوس‌تر می‌باشد؟ مجدداً نگاه کردن به آنچه که واقعاً در مغز رخ می‌دهد، می‌تواند به شکلی باور نکردنی مفید بوده و به این پرسش دشوار پاسخ دهد.

گاهی اوقات، زوال شناختی چندان نتیجه‎ی مشکلات ساختاری در مغز نیست بلکه ممکن است از فقدان تحریک ناشی شود.  نیاز است که مسیرهای جدیدی وجود داشته باشد، و بتوان چنین مسیرهایی را ساخت تا به بهبود عملکرد شناختی منجر شوند. این کار به شکل بخصوصی مفید است چرا که بسیاری از افراد، دیدی جبری نسبت به فراموشی  و زوال شناختی دارند و فرض می‌کنند که هیچ کاری نمی‌توانند برای بهبود این شرایط انجام دهند.

• هیچ چیز نمی‌تواند بیشتر از حقیقت باشد. در واقع، شواهدی قانع‌کننده وجود دارند که فاکتورهای سبک زندگی مانند تغذیه، خواب و ورزش، نقشی عمده را در ایجاد زوال شناختی و حتی فراموشی ایفا می‌کنند.
• و این گونه دریافته می‌شود که مسیرهای جدیدی می‌توانند ایجاد شون که به حافظه، توجه و شناخت کمک می‌کنند.

آیا می‌توانید نوروفیدبک و تمرین مغزی را در خانه انجام دهید؟

امروزه این امکان وجود دارد که نوروفیدبک را بر روی کامپیوتر خود در خانه و با راهنمایی از راه دور یک مربی یا مانیتور انجام دهید. این کار معمولاً برای کاربر با تجربه‌ای که چندان دیگر نیازی به راهنمایی برای انجام این کار ندارد، مفید می‌باشد.

نوروفیدبک و تمرین مغز همچنین می‌توانند با استفاده از وسایل دیگر که به صورت مشابه مغز را آموزش داده و می‌توانند در هر جایی استفاده شوند، بهبود یابند. برای مثال، ماشین‌های نور و صوت که برای مدت طولانی در اطراف شما بوده اند و بخصوص برای کاهش استرس و اضطراب کاربرد دارند. این وسایل بسیار پیچیده‌تر شده و با ورود صوت و تصویر (AVE) ترکیب می‌شوند.

ریسک نوروفیدبک چیست؟

در بیش از 50 سال استفاده از نوروفیدبک، هیچ تأثیر منفی طولانی مدتی در این روش آموزش شناسایی نشده است. گاهی اوقات، شخص ممکن است افزایش کوتاه مدتی را در علائم خود مشاهده کند چرا که مغز دارد با الگوی جدید منطبق می‌شود. این افزایش در علائم، معمولاً به سرعت و به خودی خود برطرف شده یا می‌تواند به سادگی به وسیله‌ی یک تنظیم ایجاد شده توسط پزشک آموزش دیده از پروتکل درمانی، کاهش یابد.

چه کسانی باید از درمان نوروفیدبک پرهیز کنند؟

افرادی که از صرع رنج می‌برند، تنها باید تراپیست‌های نوروفیدبک مشورت کنند که مجرب بوده و پزشک یا روان‌پزشک باشند. این روش در درمان تشنج‌های صرع خود را مؤثر نشان داده است، اما باید با مراقبت و مهارت بسیار زیاد اعمال شود. مهم است که این واقعیت به خاطر سپرده شود که بیمار مبتلا به صرح هرگز نباید شروع هیچ شکلی از درمان را از پزشک متخصص پنهان کند. سیستم‌های نوروفیدبک با پروتکل‌های از پیش بارگذاری شده باید پرهیز شوند، چرا که می‌توانند تشنج را تحریک کنند.

این روش همچنین برای افرادی که از اختلالات شدید روانی رنج می‌برند، نیز با مخالفت مواجه است. علائم بیماری، پیش از شروع درمان باید تثبیت شده باشند و سپس، تنها تحت نظارت یک متخصص روانی بسیار مجرب، انجام شوند.

آیا این درمان برای کودکان ایمن است؟ 

درمان نوروفیدبک برای کمک به کودکان و بزرگسالان مبتلا به موارد زیر، با موفقیت خیلی زیاد انجام شده است:

• اختلال کمبود توجه، کم توجهی- بیش فعالی و اختلال وسواس فکری- عملی
• اختلالات رشدی، کلامی و یادگیری
• اختلال طیف اوتیسم، اوتیسم، آسپرگر
• اختلالات استرس بعد از آسیب، اضطراب، مشکلات خواب و آسیب‌های مغزی

این درمان در بهبود عملکرد قشر مؤثر بوده و خود انضباطی را آموزش می‌دهد. مجدداً تراپیست‌های نوروفیدبک باید با احتیاط انتخاب شوند.

درمان نوروفیدبک همچنین باید به صورت مداوم برای کودکان دارای مشکلات رفتاری شدید، اعمال شود.

نوروفیدبک به عنوان یک مودالیتی معالج دارای ارزش عظیمی بوده که دارای جنبه‌های امیدوارکننده‌ای برای کاربردهای حتی بیشتر می‌باشد.

بهرحال، هیچ راه حل جادویی وجود ندارد که بتواند همه‌ی مشکلات را حل کند. معمولاً درمان نوروفیدبک با مشاوره یا تراپی همراه است چرا که، زمانی که کسی از آن استفاده می‌کند، درمان نوروفیدبک می‌تواند مغز را اصلاح کند، در حالی که درمان روانشناسی یا مشاوره، باعث بهبود عملکرد ذهن می‌شوند.

هر دوی اینها در هر مسیر بهبود همه جانبه، بسیار گرانبها می‌باشند. مکمل‌ها و داروها ضروری بوده و روشی مؤثر برای حل بسیاری از مشکلات می‌باشند، با این حال، اتمام دوره‌ی اینها احتمالاً منجر به بازگشت علائم بیماری می‌شود. مشاوره‌ی حرفه‌ای هدفدار و درمان نوروفیدبک می‌توانند باعث دستیابی به نتایج طولانی مدت یا دائمی شوند.

برای درمان افزوده یا مشاوره، یا برای هر گونه کمک روانشناسی که ممکن است به آن نیاز پیدا کنید، قسمت Better Help یک بخش ایده‌ال آنلاین برای شروع کردناست. یک تراپیست یا مشاور را بر اساس نیازهای خاص خود انتخاب کرده و کمک او را در مکانی به راحتی خانه‌ی خود دریافت کنید.