تاریخ 16 آبان 1402
آرتریت روماتوئید (RA) میتواند باعث التهاب مفاصل انگشتان دست شود و اغلب باعث میشود بند انگشتان دست خشک شوند و حرکت دادن آنها دردناک باشد. آرتروز (استئوآرتریت) انگشت رایجترین شکل آرتریت انگشتان دست است. این مشکل باعث میشود که غضروف بین مفاصل انگشتان دست به تدریج تحلیل برود و منجر به درد و محدود شدن حرکت شود. دلایل آرتریت نامشخص هستند. با این حال اغلب افراد مسن را درگیر میکند و با اینکه هم زنان و هم مردان را درگیر میکند، اما احتمال بروز آن در زنان بیشتر است. در مراحل اولیه تا آرتروز متوسط انگشتان دست، ممکن است درمانهای غیر جراحی توصیه شود. برخی از درمانها مانند فیزیوتراپی، اسپلینت، تزریق و دارو مؤثر شناخته شدهاند. در این مقاله ما تمامی درمانهای موجود برای درمان آرتروز انگشتان دست را بررسی میکنیم.
آرتروز چیست؟
آرتروز (Osteoarthritis) یک نوع بیماری است که بافت مفصل را درگیر میکند. مفصل به نقطه اتصال دو استخوان با یکدیگر مشترک است. آرتروز میتواند روکش مفصل یا غضروف (که به عنوان لایه نرمی در انتهای استخوانها وجود دارد) را تحت تأثیر قرار دهد. در طی پیشرفت بیماری، غضروف به طور کامل خراب میشود و انتهای استخوانها به یکدیگر فشرده میشوند و از بین میروند. در دست، تعداد زیادی مفصل وجود دارد، بنابراین ابتلا به آرتروز در این منطقه به طور معمول رخ میدهد.
انواع مختلف آرتروز
آرتریت انواع مختلفی دارد و در اینجا به متداولترین آنها اشاره شده است:
- استئوآرتریت (آرتروز): که با عنوان فرسودگی و پارگی یا آرتریت دژنراتیو نیز شناخته میشود، متداولترین نوع است. این مشکل باعث میشود که غضروف (پوشش نرم موجود در انتهای استخوانها) از بین برود؛ بعد از این وضعیت، انتهای استخوانها بدون هیچ پوششی به هم ساییده میشوند و به تدریج باعث درد، خشکی و از دست دادن توانایی حرکت خواهد شد. آرتروز اغلب مچ دست، مفصل انگشت شست و مفاصل وسط و بالای انگشتان دست (نزدیک ناخن) را درگیر میکند. بیماری طولانیمدت باعث تشکیل برجستگیهایی در مفاصل انگشتان دست خواهد شد.
- آرتریت روماتوئید (RA): نوعی بیماری التهابی مزمن (طولانیمدت، ماندگار) است که باعث میشود پوشش مفصل ورم کرده و منجر به درد، خشکی و از دست رفتن توانایی حرکت خواهد شد. این بیماری نوعی بیماری خودایمنی است (سیستم ایمنی بدن بافتهای سالم خود را مورد حمله قرار میدهد). غشاء (پوشش) مفصل سینوویوم نامیده میشود. سینوویوم مایعی (روان کننده) تولید میکند که باعث میشود غضروفها بتوانند به راحتی روی همدیگر بلغزند. این التهاب نهایتاً غضروف انتهای استخوانها را از بین خواهد برد و استخوان در معرض فرسایش قرار خواهد گرفت. مفاصل با ضعیف شدن و کشیده شدن تاندونها و رباطهای اطراف استخوان شکل و توازن خود را از دست میدهند. آرتریت روماتوئید معمولاً مفاصل کوچک مچها، دستها و انگشتان را درگیر میکند. این بیماری اغلب مفصلی مشابه را در دو طرف بدن درگیر میکند؛ مثلاً اگر آرتروز مفاصل انگشتان یک دست را درگیر کند، احتمالاً مفاصل انگشتان دست دیگر را نیز درگیر خواهد کرد.
- آرتریت پسوریاتیک (التهاب مفصلی پسوریازیس): نوعی آرتریت است که پوست (پسوریازیس) و مفاصل را درگیر میکند. انگشتان دست متورم خواهند شد. همچنین درد مفصل و احساس خشکی در صبحها خواهید داشت. در بسیاری از موارد این مشکل همانند آرتریت روماتوئید است. با این حال ممکن است فقط چندتا از انگشتان دست را درگیر کند.
چه قسمتهایی از دست در معرض خطر آرتروز هستند؟
4 قسمت دست که در معرض خطر آرتروز هستند عبارتند از:
- پایهی انگشت شست، یعنی محل اتصال شست به مچ دست
- بند انگشتان
- مفصل وسطی انگشتان دست
- مفصل بالایی انگشتان دست در نزدیکی ناخن انگشت
علائم آرتروز انگشتان دست
علائم اولیه عبارتند از:
- درد مبهم یا سوزناک در مفصل که چندین ساعت یا چندین روز بعد از استفادهی زیاد از دستها رخ خواهد داد.
- درد و خشکی دستان در ابتدای روز
- تورم مفاصل دست
اگر مدتی از ابتلا به آرتروز دست بگذرد:
- علائم به دفعات بیشتری رخ خواهند داد.
- درد از شکل مبهم به درد ناگهانی و شدید تبدیل خواهد شد.
- ممکن است درد شب شما را از خواب بیدار کند.
- ممکن است درد باعث شود تا نحوهی استفاده از دستتان را تغییر دهید.
- بافت اطراف مفصل درگیر ممکن است قرمز شده و نسبت به لمس حساس شود.
- ممکن است در زمان خم کردن انگشتان دست صدای خشخش، تقتق، ترقتروق (کریپتوس) احساس شود.
- انگشتانتان به طور کامل خم راست نمیشوند.
- گره (توده) کوچک استخوانی در مفصل وسطی انگشتان دست (که گرههای بوچارد نامیده میشوند) یا مفصل بالایی انگشتان دست (که گرههای هبردن نامیده میشوند) ایجاد خواهد شد.
- مفاصل انگشتان دست بزرگ و بدشکل خواهند شد و خمیدگی غیرطبیعی خواهند داشت، که باعث میشود دستانتان ضعیف شده و در انجام کارهای روزانه ناتوان شوند.
- توانایی حرکت از دست خواهد رفت.
علتهای بروز آرتروز انگشتان دست
آرتروز انگشتان دست ممکن است دلایل مختلفی داشته باشد. با این حال علائم آرتروز به یکی از سه دلیل اصلی که در زیر آمده رخ خواهند داد:
- ترومای قبلی: زمانی که انگشتان فردی دچار ترومای قبلی شده باشند، مثلاً در رفته یا شکسته باشند، ممکن است دچار آرتروز شوند. مفاصل انگشتانی که قبلاً آسیب دیده باشند بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار دارند.
- سابقهی خانوادگی: برخی از انواع آرتروز ارثی هستند؛ در نتیجه اگر والدین یا خواهر یا برادر شما این مشکل را داشته باشند، احتمال ابتلای شما به آرتروز بیشتر خواهد بود.
- سن: خطر ابتلا به انواع مختلف آرتریت از جمله استئوآرتریت، آرتریت روماتوئید و نقرس با افزایش سن بیشتر میشود.
- جنسیت: زنان بیشتر از مردان در خطر ابتلا به آرتروز قرار دارند، اما اکثر افرادی که نقرس دارند، که نوعی آرتریت است، مرد هستند.
- چاقی: اضافه وزن باعث فشار بر مفاصل، مخصوصاً زانوها، ران و ستون فقرات میشود. افراد چاق بیشتر در معرض خطر ابتلا به آرتروز قرار دارند.
راههای درمان آرتروز انگشتان دست
درمانهای متعددی وجود دارند که به شما کمک میکنند تا درد و التهاب را کاهش دهید. هیچکدام از این روشها نمیتواند این مشکل را درمان کند. معمولاً پزشکان به بیماران توصیه میکنند که برای نتایج بهتر چندین درمان را با هم ترکیب کنند.
درمان آرتروز انگشتان دست با ورزش
برای بسیاری از افراد ورزشهای دست میتوانند مؤثرترین روش درمان باشند. یک کاردرمانگر معتبر میتواند حرکاتی را به فرد آموزش دهد که مفاصل مچ دست و انگشتان دست را تقویت کند، چابکی دست را افزایش دهد و از دژنراسیون و تحلیل بیشتر مفاصل پیشگیری کند.
مشت کردن
میتوانید این ورزش را در هر جا و در هر زمانی که احساس کردید دستتان خشک است انجام دهید.
- دست چپتان را به سمت بیرون دراز کنید و همهی انگشتان را صاف نگه دارید.
- سپس دستتان را به آرامی مشت کنید و شستتان را روی بقیهی انگشتان قرار دهید. این کار را آرام انجام دهید و مشتتان را سفت نکنید.
- مشتتان را باز کنید تا انگشتانتان دوباره صاف شوند.
- این حرکت را 10 بار با دست چپ انجام دهید.
- کل این روند را با دست راست نیز تکرار کنید.
خم کردن انگشتان
- همانند ورزش قبل این ورزش را شروع کرده و دست چپ را به بیرون دراز کنید.
- شستتان را به سمت کف دست خم کنید. چند ثانیه شستتان را در این وضعیت نگه دارید و دوباره آن را صاف کنید.
- انگشت اشاره را به سمت کف دست خم کنید. چند ثانیه این حالت را حفظ کنید و سپس انگشتتان را صاف کنید.
- بقیهی انگشتان را نیز به همین ترتیب به نوبت خم و راست کنید.
- کل این روند را با دست راست نیز تکرار کنید.
خم کردن شست
ابتدا دست چپتان را به بیرون دراز کنید و همهی انگشتانتان را صاف نگه دارید.
- شستتان را به سمت کف دست خم کنید.
- شستتان را به طرف پایین انگشت کوچک بکشید. اگر شست به انگشت کوچک نرسید نگران نباشید؛ فقط تا جایی که میتوانید انگشتتان را بکشید.
- 1 الی 2 ثانیه در این وضعیت بمانید و سپس شستتان را به حالت قبل باز گردانید.
- 10 بار این کار را تکرار کنید.
- این ورزش را با دست راست نیز انجام دهید.
شکل O بسازید
روزی چندبار این تمرین را با هر یک از دستانتان انجام دهید. میتوانید هروقت که احساس کردید دستتان درد دارد یا خشک است، این حرکت را انجام دهید.
- ابتدا دست چپ را به بیرون دراز کنید و انگشتان را صاف نگه دارید.
- همهی انگشتان را به داخل خم کنید تا به هم برسند. انگشتانتان باید شکل O تشکیل دهند.
- چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس انگشتانتان را صاف کنید.
- با دست دیگر نیز این کار را انجام دهید.
خم کردن روی میز
- دست چپ را از طرف انگشت کوچک روی میز قرار دهید و دستتان صاف به بیرون دراز شده باشد و انگشت شست نیز صاف به طرف بالا باشد.
- شستتان را به همین شکل نگه دارید و بقیهی انگشتانتان را به داخل خم کنید تا شکلی مانند L ایجاد شود.
- چند ثانیه در این حالت بمانید و سپس انگشتانتان را باز کنید تا دستتان به شکل قبل برگردد.
- 10 بار این حرکت را تکرار کنید.
- کل این روند را با دست راست نیز تکرار کنید.
بلند کردن انگشتان
- کف دست چپ را روی میز قرار دهید.
- از انگشت شست شروع کنید و انگشتانتان را به ترتیب و به نوبت از روی میز بلند کنید.
- هر انگشت را 1 الی 2 ثانیه بالا نگه دارید و پایین بیاورید.
- کل این روند را با دست راست نیز تکرار کنید.
کشش مچ دست
مچ دست را فراموش نکنید، ممکن است در اثر آرتروز متورم و خشک شود.
- برای ورزش دادن مچ دست، دست راست را به طرف بیرون دراز کنید و کف دست را به طرف زمین نگه دارید.
- با کمک دست چپ، دست راست را به طرف پایین خم کنید تا کششی در مچ و بازو احساس کنید.
- چند ثانیه در این حالت بمانید.
- 10 بار این کار را تکرار کنید.
- کل این روند را با دست چپ تکرار کنید.
لغزاندن به عقب و جلو
این ورزش را با کمک یک توپ کوچک، مانند توپ تنیس یا توپ ضد استرس انجام دهید.
- توپ را روی سطحی صاف مانند سطح میز قرار دهید.
- دست راست را روی توپ قرار دهید و توپ را از کف دست تا نوک انگشتان بغلتانید تا همهی قسمتها کشیده شوند.
- توپ را بغلتانید تا به حالت قبل باز گردد.
- این تمرین را با دست چپ نیز انجام دهید.
در دست گرفتن توپ
تمارین زیر را با توپ تنیس، توپ ضد استرس، یا توپهای نرم دیگری که همین اندازه هستند انجام دهید. با این حال اگر مفصل شستتان آسیب دیده یا علائم فعالی در دستهایتان دارید، باید از انجام این ورزش خودداری کنید و دربارهی راههای دیگر با پزشکتان گفتوگو کنید.
این تمرین را فقط چند بار در هفته انجام دهید و بین تمارین حداقل 48 ساعت استراحت داشته باشید.
- توپ را در دست راستتان نگه دارید و تا جایی که میتوانید آن را فشار دهید.
- توپ را رها کنید.
- این تمرین را 15 بار تکرار کنید.
- سپس این حرکت را با دست چپ نیز انجام دهید.
کشش شست
این حرکت را 3 بار در هفته انجام دهید.
- دست راستتان را به آرامی مشت کنید و یک یا چند کش لاستیکی دور انگشتانتان قرار دهید.
- دستتان را روی یک سطح صاف بگذارید.
- شستتان را خم کنید و از دستتان دور کنید.
- 5 ثانیه در این حالت بمانید.
- این حرکت را 10 تا 15 بار تکرار کنید.
- این تمرین را با دست چپ نیز انجام دهید.
کشش انگشتان دست
این تمرین را 3 بار در هفته انجام دهید.
- دست راستتان را روی یک سطح صاف قرار دهید.
- با کمک دست چپ کمی به مفاصل انگشتانتان فشار وارد کنید.
- 30 ثانیه فشار دهید.
- سپس این تمرین را برای دست چپ انجام دهید.
توانبخشی و درمان آرتروز انگشتان دست با اورتز
بریسهای مختلفی وجود دارند که برخی از آنها کوچک بوده و برای یک بند انگشت استفاده میشوند و برخی از آنها نیز بزرگ بوده و برای مچ و کل دست استفاده میشوند. استفاده از بریس در شب باعث جلوگیری از بروز درد و مختل شدن خواب میشود (اغلب در سندرم تونل کارپال این مشکل وجود دارد).
استفاده از آتل هم برای OA (استئوآرتریت یا آرتروز) و هم برای RA (آرتریت روماتوئید) انگشتان دست مفید است. این کار باعث کاهش درد و افزایش توانایی حرکت مفصل میشود.
افرادی که سختشان است همیشه از بریس استفاده کنند ممکن است به جای آن از دستکش یا آستین فشاری استفاده کنند. هدف استفاده از این محصولات محافظت از مفاصل همراه با امکان انعطافپذیری است.
دستکش آرتروز
دستکشهای فشاری میتوانند به تسکین درد مرتبط با آرتروز و بیماریهای دیگر مفصلی کمک کنند. در یک بررسی منظم، چهار آزمایش انجام شده است تا تأثیر استفاده از دستکش فشاری انگشتدار در شب بررسی شود. در این تحقیقات، دستکش فشاری انگشتدار با دستکش بیاثر (پلاسیبو) که فشاری برای انگشتان ایجاد نمیکرد، مقایسه شده است.
نتایج این تحقیقات نشان داده است که استفاده از دستکش فشاری انگشتدار میتواند به کاهش درد و بهبود علائم مرتبط با آرتروز کمک کند. این دستکشها با ایجاد فشار و پشتیبانی در مفاصل و بافتهای نرم دست، به استحکام و استقامت مفصل کمک میکنند و میتوانند احساس راحتی و تسکین درد را ایجاد کنند.
مهم است بدانید که هر فرد و شرایط بالینی ممکن است به طور متفاوت به دستکشهای فشاری واکنش نشان دهد. بنابراین، مشاوره با پزشک خود و دریافت راهنمایی دقیق در مورد استفاده و انتخاب دستکش فشاری مناسب برای شما بسیار مهم است.
در افراد مبتلا به RA با استفاده از دستکش فشاری تورم انگشتان دست بسیار کاهش یافت.
درمان آرتروز انگشتان دست با تزریق و دارو
کورتیکو استروئیدها (که با عنوان استروئید نیز شناخته میشوند) مانند: پردنیزون و متیل پردنیزولون معمولاً برای کاهش التهاب آرتریت روماتوئید تجویز میشوند. این داروها را میتوان به صورت خوراکی، تزریق وریدی یا تزریق عضلانی (آمپول زدن به عضله) مصرف کرد.
اثر تزرق به مفصل میتواند چند هفته یا چند ماه ماندگار باشد. پزشکتان به دفعات مشخصی این کار را انجام خواهد داد، زیرا ممکن است این کار عوارض جانبی مانند عفونت یا ضعیف شدن رباطها داشته باشد.
درمان آرتروز انگشتان دست با تحریک الکتریکی
تحریک الکتریکی برای درد انگشتان دست
تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) میتواند برای درمان استئوآرتریت زانو و آرتروز دست مؤثر باشد. گاهی برای کاهش درد دست ناشی از آرتروز از TENS استفاده میشود.
از این درمان غیر تهاجمی میتوان بدون نسخه و یا با تجویز پزشک استفاده کرد. در این روش از مقدار کمی جریان الکتریکی برای اختلال در کار اعصاب و کاهش درد استفاده میشود. اکثر افراد حین درمان با TENS کمی لرزش یا گزگز احساس میکنند. TENS با کمک پوشیدن دستکشهای مخصوص یا قرار دادن الکترودهایی روی دست انجام میشود.
درمان آرتروز انگشتان دست با اولتراسوند
اولتراسوند موسکولواسکلتال (عضلانی-اسکلتی) میتواند مکملی برای معاینات فیزیکی آرتروز باشد. اولتراسوند متمرکز جایگزینی غیر تهاجمی برای جراحی است که خطرات و عوارض کمتری نیز دارد.
درمان آرتروز انگشتان دست با لیزر کمتوان
درمان با لیزر کمتوان (LLLT) به عنوان درمان جایگزین غیرتهاجمی برای RA و OA معرفی شده است. این درمان برای تسکین موقت درد و خشکی صبحگاهی در RA استفاده میشود و عوارض بسیار کمی هم دارد. برای OA نتایج تحقیقات مختلف متفاوت بودهاند و ممکن است به روش استفاده و ویژگیهای دیگر LLLT بستگی داشته باشند.
درمانهای خانگی آرتروز انگشتان دست
این درمانهای خانگی میتوانند مؤثر باشند:
- وسایل کمکی. استفاده از خودکارهای مخصوص و ابزار دیگری که قطورتر باشند راحتتر خواهد بود.
- یخ یا گرما. یخ میتواند تورم و درد را کاهش دهد. گرما، مانند استفاده از حولهی گرم یا حمام پارافین باعث شل شدن مفصل خشک خواهد شد.
- درمانهای پوستی. کرمهای درمانی وقتی که روی مفاصل متورم استعمال بشوند باعث تسکین درد خواهند شد. ژلهایی که حاوی داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) هستند نیز کمک کننده خواهند بود.
- مکملها. بسیاری از افراد برای OA از مکمل گلوکوزامین و کندروتین استفاده میکنند. محققان همچنان در حال تحقیق در زمینهی تأثیر این مکملها هستند. از پزشکتان بپرسید که آیا مصرف آنها مشکلی برای شما دارد یا خیر.
رژیم غذایی مناسب برای درمان آرتروز انگشتان دست
حتی اگر فردی اضافه وزن هم نداشته باشد، رژیم ضدالتهابی میتواند به کاهش التهاب در بدن، که باعث آرتریت و درد مفصل میشود کمک کند. در رژیم غذایی ضدالتهابی باید:
- میوه و سبزیجات و همچنین غلات کامل مانند: گندم، برنج، جو و کینوآ مصرف شود.
- از مصرف غذاهایی که باعث التهاب میشوند، مانند: غذاهای فرآوری شده، سرخ شده یا حاوی شکر تصفیه شده (شکر، شربت نشاسته، فروکتوز، سکارز و مالتوز) خودداری شود.
واکنش غذایی در افراد مختلف متفاوت است. مثلاً در حالیکه گندم کامل جزء رژیم غذایی سالم است، اما ممکن است در برخی افراد پروتئین موجود در گندم، یعنی گلوتن، باعث التهاب بیشتر شود.
درمان طب سنتی و گیاهی آرتروز انگشتان دست
درمانهای گیاهی و سنتی همواره طرفداران خاص خود را دارند. مواد گیاهی مثل زنجبیل، آلوئهورا، چای سبز و زردچوبه میتوانند در درمان آرتروز انگشتان موثر باشد. اما به خاطر داشته باشید که اینگونه درمانها بدون مشورت با پزشک میتوانند مشکل آفرین باشند.
حرف آخر
یک راه مشخص برای جلوگیری از استئوآرتریت وجود ندارد. برخی تغییرات سبک زندگی میتواند باعث کاهش خطر ابتلا شود، اما اگر به چنین مشکلاتی دچار شدید، بهتر است که هرچه زودتر برای درمان اقدام کنید.
همهی این درمانهایی که ذکر شدند برای همهی افراد مبتلا به آرتروز انگشتان دست مفید نخواهند بود. با کمک درمانگر خود برنامهی درمانی مناسبی را برای کاهش علائم مشکل خود پیدا کنید.
هر فردی که متوجه بروز علائم آرتروز در انگشت دست، یا مفصل مچ، که میتواند نشانهی آرتریت باشد، شد باید به پزشک مراجعه کند. اگر چنین مشکلاتی داشتهاید با ما تماس بگیرید.
سؤالات متداول
مزایای ورزشهای دست برای آرتروز انگشتان دست چیست؟
ورزشهای دست و انگشتان دست میتوانند روشی غیر تهاجمی برای موارد زیر باشند:
- منعطف ماندن مفاص
- افزایش دامنهی حرکتی
- تسکین درد آرتروز
ورزشهای دست میتوانند عضلات محافظ مفاصل دست را تقویت کنند. این امر باعث میشود که بتوانید حرکات دست را راحتتر انجام دهید.
آیا ممکن است آرتروز فقط یک انگشت را درگیر کند؟
استئوآرتریت (آرتروز) میتواند فقط یک مفصل، مانند پایهی شست را درگیر کند.
آیا اضافه وزن ربطی به آرتروز دارد؟
چاقی با التهاب خفیف سیستمیک (کل بدن) که میتواند باعث ابتلا به آرتروز شود مرتبط است. در حالیکه همهی پزشکان موافق نیستند، اما کاهش وزن میتواند التهاب را کم کرده و درد آرتروز دست و تورم را کاهش دهد.
آیا آرتروز انگشتان دست دائمی است؟
آرتروز انگشتان دست، در صورتی که درمان نشود باعث تغییر شکل دائمی مفصل انگشتان خواهد شد.
چه عواملی باعث بدتر شدن آرتروز انگشتان دست میشوند؟
یکی از رایجترین عوامل تشدید کنندهی آرتروز انگشتان دست (OA) بیش از حد انجام دادن یک فعالیت یا آسیب شدید (تروما) به مفصل است. عوامل تشدید کنندهی دیگر شامل: خار استخوانی، فشار، حرکات مکرر، هوای سرد، تغییر فشار بارومتریک، عفونت یا افزایش وزن است.
چه ویتامینهایی برای آرتروز دست مفیدند؟
ویتامین D و K برای تقویت استخوانها ضروری هستند و ویتامین K در ساختار غضروف نیز موجود است. فراهم کردن این دو مادهی مغذی در صورت کمبود آنها در بدن ضروری و مفید خواهد بود.
آیا PRP برای آرتروز انگشتان دست مفید است؟
PRP تراپی میتواند با کند کردن روند تحلیل غضروف و جلوگیری از التهابی که ممکن است رخ دهد، علائم آرتروز انگشتان دست را بهبود بخشد. تزریق PRP اغلب برای درمان آرتروز زانو استفاده میشود، اما میتواند برای مفاصل دیگر نیز مؤثر باشد.