تاریخ 16 آبان 1402
گردن درد یکی از شایعترین مشکلات مردم جامعه است که از علل مختلفی ناشی میشود. گردن درد میتواند باعث شود فرد نتواند کار خود را به طور مرتب انجام دهد، نتواند زمانی را با خانواده خود بگذارند و همچنین نتواند در اوقات فراغت خود فعالیتهای مورد علاقهاش را انجام دهد. درد و ناتوانی ناشی از گردن درد ممکن است خفیف تا شدید باشد. گردن درد میتواند ناشی از سیستم اسکلتی عضلانی، سیستم عصبی و یا ترکیبی از این دو باشد. وارد آمدن فشار و استرس مزمن، صدمه دیدن و بیماریهای دژنراتیو نیز ممکن است در ایجاد عارضهی گردن درد دخیل باشند. موفقیت در درمان، به پیدا کردن علت گردن درد بستگی دارد؛ طوری که اگر پزشک علت درد را بفهمد میتواند روشهای درمانی مؤثری را برای رفع گردن درد به کار گیرد.
در موارد زیر برای درمان گردن درد باید به یک جراح اعصاب مراجعه کرد:
- بعد از وارد آمدن یک آسیب یا ضربه به سر، گردن فرد درد گرفت.
- گردن درد با تب و سردرد همراه است.
- خشکی و سفتی گردن مانع از آن میشود که بیمار بتواند چانه خود را به قفسه سینه بچسباند.
- درد به سمت یکی از بازوها گسترش پیدا کرده است.
- بازوها و دستها دچار سوزن سوزن شدن، بیحسی و یا ضعف شدهاند.
- علائم گردن درد با ضعف پاها و یا از دست دادن تعادل و هماهنگی بازوها و ساق پاها همراه است.
- گردن درد با مصرف داروهای ضددردی که بدون نسخه پزشک قابل تهیه هستند، تسکین نمییابد.
- بعد از گذشت یک هفته، گردن درد بهبود نیافته است.
آناتومی گردن
گردن بخشی از یک ستون انعطافپذیر طولانی است که به نام ستون فقرات شناخته میشود؛ این ستون در وسط بدن امتداد یافته است. ستون فقرات گردن متشکل از هفت استخوان یا مهره (مهره C1 تا C7) است که توسط دیسکهای بین مهرهای از هم جدا شدهاند. این دیسکها به ستون فقرات اجازه میدهند تا آزادانه حرکت کند و در زمانی که فرد فعالیت میکند به عنوان یک ضربهگیر عمل کند. یک استخوان قوسدار به پشت هرکدام از مهرهها متصل است؛ این استخوانها در کنار هم یک فضای توخالی طولی را تشکیل میدهند که در سرتاسر طول کمر ادامه دارد. این فضای توخالی که کانال نخاعی نام دارد، ناحیهای است که نخاع و عصبهای نخاعی از آن عبور میکنند. نخاع در مایع مغزی نخاعی (CSF) شناور است و توسط سه لایهی محافظ به نام مننژ یا پردههای مغز احاطه شده است. در سطح هر مهره، یک جفت عصب نخاعی از دهانههای کوچکی که فورامن (سوراخ بین مهرهای) نام دارند خارج میشود (یک عصب به سمت چپ و یک عصب به سمت راست خارج میشود). این عصبها در خدمت عضلات، پوست و بافتهای بدن هستند و توانایی احساس و حرکت را برای تمام بخشهای بدن تأمین میکنند. از آنجا که نخاع و عصبها بسیار ظریف و حساس هستند، توسط عضلات و رباطهای قوی که به مهرهها متصل شدهاند، محافظت میشوند.
علل شایع گردن درد
گردن درد ممکن است ناشی از انحطاط دیسکها، تنگ بودن کانال نخاعی، آرتریت و در موارد نادر ناشی از تومورها و یا مننژیت باشد. برخی دیگر از علل گردن درد عبارتند از:
صدمات گردن
در هنگام تصادف با وسایل نقلیه یا در حین ورزش، ممکن است گردن آسیب ببیند و وقایع آسیبزا رخ دهد. علائمی که در این نوع صدمات مشاهده میشود، عبارتند از: خشکی و سفتی گردن، درد در منطقه شانه و بازو، سردرد، درد در صورت و سرگیجه. درد ناشی از تصادف با وسایل نقلیه میتواند به دلیل پارگی عضلات یا آسیب مفاصل میان مهرهها باشد. همچنین، پارگی رباطها یا آسیب دیدن دیسکها میتواند از دیگر علل درد باشد.
انحطاط دیسکها
سن، وارد آمدن آسیب و یا بیماریهایی مانند آرتریت میتواند منجر به انحطاط استخوانها و یا مفاصل ستون فقرات شود که این باعث فتق دیسک و یا شکل گرفتن خارهای استخوانی میشود. وارد آمدن آسیب شدید و ناگهانی به گردن نیز ممکن است باعث فتق دیسک، آسیب شلاقی گردن، از بین رفتن رگهای خونی، صدمه دیدن مهرهها و در موارد شدید باعث فلج شدن دائمی فرد شود.
تنگی کانال نخاعی
تنگی کانال نخاعی زمانی رخ میدهد که کانال نخاعی باریک باشد و نخاع را تحت فشار قرار دهد؛ این عارضه در اغلب موارد، به دلیل پیری رخ میدهد. دیسکهای ستون فقرات که مهرهها را از هم جدا کرده و به عنوان بالشتکی در بین آنها عمل میکنند، ممکن است خشک شوند. وقتی این اتفاق رخ دهد، فضای بین مهرهها چروکیده و کوچک میشود و درنتیجه دیسکها توانایی ضربهگیری خود را از دست میدهند. در همان زمان، استخوانها و رباطهایی که ستون فقرات را تشکیل میدهند، قابلیت انعطاف خود را از دست میدهند و ضخیم میشوند. این تغییرات منجر به تنگ شدن کانال نخاعی میشود.
علائم گردن درد
ممکن است تعجب کنید اگر بدانید که اکثر سردردها برخلاف آنچه شما در هنگام تجربه سردرد احساس میکنید، از جمجمه و مغز سرچشمه نمیگیرند؛ بلکه ریشه در نواحی مانند عضلات گردن دارند. عبور عصبها در پوست جلوی سر باعث میشود احساس کنید که درد از داخل سر، برمیآید. ارتباط بین گردن و عصبها به این معنی است که برخی بیماریهای مزمن گردن میتوانند با سرگیجه، سردرد و یا احساس تهوع و همچنین گردن درد همراه باشند. به جز موارد استثنا بیشترین علل بروز علائم، به دلیل عارضههای گردنی هستند که سایر بخشهای بدن را نیز تحت تأثیر قرار میدهند.
- سرگیجه گردنی: وقتی شما دچار سرگیجهای شدهاید که در حین حرکات و یا موقعیتهای خاص سر بدتر میشود، به آن سرگیجه گردنی میگویند. گاهی اوقات گردن درد و سردرد میتوانند با سرگیجه همراه شوند، اما نه همیشه. سرگیجه گردنی به طور مکرر در تصادفات ماشینی پیش میآید و تشخیص آن بسیار بحثانگیز است؛ به خصوص که هیچ تست تشخیصی دقیقی برای آن وجود ندارد.
- میگرن: میگرن نوعی سردرد شدید و گاهی اوقات فلجکننده است. گاهی اوقات میگرن میتواند علائمی پیشرو داشته باشد که بیان کنندهی یک حمله قریبالوقوع است. برای برخی افراد، گردن درد یکی از این علائم پیشرو است.
- مننژیت: مننژیت یک عفونت تهدیدکننده زندگی است که مننژ یا پردههای مغز را موردهدف قرار میدهد؛ مننژ بافتی است که مغز را میپوشاند. مننژیت علاوه بر گردن درد، سرگیجه و حالت تهوع، اغلب با خشکی گردن و تب همراه است.
- آسیب شلاقی گردن: این آسیب اغلب با حوادث رانندگی مرتبط است، با این حال میتواند ناشی از اتفاقاتی که باعث حرکت ناگهانی و تند جلو- عقب گردن میشوند نیز باشد. بسته به اینکه کدام دیسک، مفصل بین مهرهای، عضله گردن و عصب آسیب دیده باشد؛ علائم میتواند متفاوت باشد. علائم آسیب شلاقی گردن عبارتند از: گردن درد، سردرد، سرگیجه، درد کمر و شانه،اختلالات خواب و مشکل در تمرکز کردن. از زمان وارد آمدن آسیب، چندین روز طول میکشد تا علائم آشکار شوند.
تشخیص
تشخیص توسط یک جراح مغز و اعصاب و یا سایر پزشکان مربوطه و بر اساس شرح حال بیمار، علائم او، انجام معاینه فیزیکی و نتایج حاصل از مطالعات تشخیصی، انجام میشود. ممکن است برخی بیماران با روشهای درمانی محافظهکار درمان شوند و اگر دارو و درمان فیزیکی بیاثر بود، تحت مطالعات تصویربرداری قرار گیرند. مطالعات تصویربرداری میتواند شامل موارد زیر باشد:
- سی تی اسکن
- دیسکوگرافی
- الکترومیوگرافی (EMG)
- مطالعات هدایت عصبی (NCS)
- ام آر آی
- میلوگرام
- بلوک و انسداد انتخابی ریشه عصبی
- اشعه ایکس
درمان گردن درد
گزینههای غیرجراحی
تعیین یک راهبرد درمانی به طور اساسی به شناسایی محل دقیق درد و علت تحریک ریشههای عصبی وابسته است. اگرچه درد گردن میتواند بسیار ناتوانکننده و دردناک باشد، اما روشهای غیرجراحی درمانی قادرند بسیاری از علائم درد را تسکین دهند.
- ممکن است پزشک داروهایی برای کاهش درد و التهاب و همچنین داروهای آرامبخش عضلانی تجویز کند تا فرصتی را برای بهبودی ایجاد کند.
- کاهش فعالیت فیزیکی و پوشیدن یک گردنبند طبی ممکن است از ستون فقرات گردن محافظت کند، میزان تحرک را کاهش دهد و در نتیجه درد را تسکین دهد.
- تزریق به نقطه تحریکشده ازجمله تزریق کورتیکواستروئید، میتواند به طور موقت درد را تسکین دهد. گاهی اوقات ممکن است پزشک استروئید اپیدورال را توصیه کند.
گزینههای درمانی محافظهکار یا غیرجراحی ممکن است به مدت شش تا هشت هفته ادامه یابد. در صورتی که بیمار هرگونه ضعف و یا سستی را در بازوها و یا ساق پا تجربه کرد، باید به پزشک اطلاع دهد. اگر بیمار قبلاً دچار ضربه و آسیبی شده و اکنون گردن دردی همراه با ضعف و بیحسی دارد، باید به یک جراح مغز و اعصاب مراجعه کند.
جراحی
هنگامی که روشهای درمانی غیرجراحی نتوانستند گردن درد را تسکین دهند، ممکن است به عمل جراحی نیاز شود. ممکن است بیمار تحت عمل جراحی قرار گیرد اگر:
- روشهای درمانی غیرجراحی مؤثر واقع نشدند
- بیمار دچار علائم عصبی پیشرونده میشود ازجمله در بازوها و پاها
- بیمار دچار اختلال تعادل و یا مشکل در راه رفتن میشود
چندین روش مختلف جراحی وجود دارد که میتواند مورد استفاده قرار گیرد؛ انتخاب نوع عمل به شدت گردن درد و علت آن بستگی دارد. در درصد کمی از بیماران، بیثباتی ستون فقرات علت درد است که به همجوشی ستون فقرات نیاز دارد؛ علت درد معمولاً قبل از انجام عمل مشخص میشود. همجوشی ستون فقرات، عملی است که پیوند محکمی بین دو یا چند مهره ایجاد میکند. برای افزایش ثبات پیوند و حفاظت از نواحی بیثبات ستون فقرات، ممکن است از ابزارهایی مانند پیچ و صفحه استفاده شود. ممکن است این روش به تقویت و تثبیت ستون فقرات کمک کند و در نتیجه باعث تسکین گردن درد شدید و مزمن شود. اگر بیمار سیگار میکشد، سعی کند آن را ترک کند. سیگار کشیدن به ساختارها و سازههای ستون فقرات آسیب وارد میکند و فرایند بهبودی را کُند میکند. اگر بیمار اضافه وزن دارد، سعی کند آن را کم کند. مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن و چاقی، اثرات منفی روی نتیجه عمل جراحی همجوشی ستون فقرات دارند. همیشه باید مزایای عمل جراحی را نسبت به خطرات و عوارض جانبی آن سنجید. اگرچه درصد زیادی از بیمارانی که دچار گردن درد هستند، گزارش میدهند که بعد از عمل کاهش درد قابلتوجهی داشتهاند؛ اما هیچ تضمینی وجود ندارد که عمل جراحی برای هر شخصی مفید خواهد بود.