کمردرد:علت و درمان
درد در ناحیه کمر می‌تواند نشانه وجود عوارض و بیماری‌های مختلفی باشد. علل اصلی بروز درد در این ناحیه شامل مشکلات کمر و یا مشکلات مربوط به دیگر اعضای بدن است. درد کمر می‌تواند ناشی از رگ به رگ شدن و یا کشیدگی ساختارهای مختلف کمر نظیر عضلات، رباط‌ها، مفصل‌ها و یا آسیب رسیدن به دیسک‌های کمر باشد و هر فردی را در هر سنی مبتلا سازد. آرتروز، ساییدگی و پارگی در اجزای کمر نیز می‌توانند باعث بروز درد در ناحیه کمر شوند.بروز درد در ناحیه کمر ناراحت‌کننده است، اما اغلب مشکل جدی نبوده و در طی چند هفته برطرف می‌شود. باوجوداین بسیاری از افراد به دنبال راه درمان این درد هستند تا هرچه سریع‌تر آن را برطرف کنند. برای این افراد چندین تکنیک جهت رفع درد کمر وجود دارد.
علت‌ها و نشانه‌های کمر درد
درد کمر انواع بسیار مختلفی دارد. وجود برخی از نشانه‌های موسوم به "علامت خطر" حاکی از این است که درد کمر ناشی از علل جدی می‌باشد. این علت‌ها و علائم عبارت‌اند از تب، صدمات اخیر به کمر، کاهش وزن، سابقه سرطان یا علائم عصبی مانند بی‌حسی، ضعف یا بی‌اختیاری ادرار. درد کمر اغلب با نشانه‌های دیگری همراه است که به شناسایی علت آن کمک می‌کند.
- رگ به رگ شدن یا کشیدگی کمر: این نوع درد کمر اغلب یک روز بعد از وارد شدن فشار شدید و یا انجام فعالیتی که با کشیدگی عضلات کمر همراه است، بروز می‌کند. در چنین مواردی گرفتگی و درد در ناحیه عضلات کمر، باسن و ران‌ها ایجاد می‌شود. علاوه بر این ممکن است قسمت‌هایی در کمر وجود داشته باشد که لمس کردن یا فشار دادن آن‌ها باعث بروز درد شود.
- درد مزمن عضلانی (فیبرومیالژی): علاوه بر کمر نواحی دیگری از بدن مانند بالاتنه، گردن، شانه‌ها، زانوها و آرنج‌ها نیز دچار گرفتگی و درد می‌شوند. این درد ممکن است به‌صورت کلی و یا تیر کشیدن باشد. گرفتگی عضلات اغلب در هنگام صبح شدیدتر است و بیماران از احساس خستگی غیرعادی به‌ویژه در هنگام بیدار شدن شکایت می‌کنند. همچنین نواحی خاصی در بدن وجود دارد که لمس آن با بروز درد همراه است.
- آرتروز پیشرونده ستون فقرات: درد در ناحیه کمر می‌تواند همراه با گرفتگی و خشکی کمر در هنگام خم شدن باشد که اغلب چندین سال ادامه می‌یابد.
- التهاب مزمن ستون فقرات از جمله روماتیسم ستون فقرات و عوارض مرتبط با آن: در این اختلالات درد در ناحیه پایین کمر بروز می‌کند و با گرفتگی کمر یا باسن (یا هر دو عضو) هنگام صبح همراه است. ممکن است بیمار با گرفتگی در ناحیه گردن یا سینه و همچنین احساس خستگی بسیار شدید نیز مواجه شود. علائم دیگر (بسته به علت کمر درد) شامل پسوریازیس، درد و قرمزی چشم و اسهال است. این گروه از بیماری‌ها ازجمله علل نسبتاً نادر کمر درد هستند.
- پوکی استخوان: افراد مبتلابه این عارضه اغلب دارای استخوان‌هایی ضعیف و لاغر هستند که به‌آسانی دچار شکستگی می‌شوند. پوکی استخوان بیشتر در زنان یائسه رخ می‌دهد. زمانی که مهره‌ها به دلیل شکستگی تحت‌فشار قرار می‌گیرند، بیمار دچار خمیدگی پشت و درد کمر می‌شود. پوکی استخوان دردی به همراه ندارد، مگر زمانی که باعث شکستگی استخوان گردد.
- سرطان یا تومور در استخوان‌های نخاع و یا ساختارهای نزدیک به آن: در این عارضه، بیمار دارای درد مستمر در ناحیه کمر بوده و ممکن است در هنگام خم شدن افزایش یابد. این درد با بی‌حسی، ضعف و گزگز پاها همراه است و به‌مرورزمان تشدید می‌شود. اگر سرطان به عصب‌های نخاعی کنترل‌کننده مثانه و روده‌ها برسد، بیمار دچار بی‌اختیاری و عدم کنترل ادرار و مدفوع می‌گردد.
- بیرون‌زدگی دیسک: بیمارانی که دچار مشکلات حاد دیسک هستند، اغلب درد شدیدی را در ناحیه پایین کمر خود احساس می‌کنند. اگر یکی از دیسک‌ها عصب نخاعی را تحت‌فشار قرار دهد، درد آن به یکی از پاهای بیمار تیر می‌کشد. در چنین مواردی درد بیمار در هنگام خم شدن یا انجام حرکات کششی افزایش می‌یابد.
- تنگی کانال نخاعی: در این عارضه، بیمار دچار درد، بی‌حسی و ضعف کمر و پاها می‌شود. درد کمر در هنگام ایستادن یا راه رفتن بیشتر می‌شود و در هنگام نشستن یا خم شدن به جلو کاهش می‌یابد.
- عفونت کلیه: بیمارانی که دچار عفونت کلیه هستند، عموماً درد شدید و ناگهانی را در ناحیه زیر لگن خود تجربه می‌کنند که ممکن است به اطراف آن ناحیه، پایین شکم و یا پایین کشاله ران نیز گسترش یابد.
تشخیص
در هنگام مراجعه به پزشک، وی سؤالاتی در مورد نشانه‌های بیماری و سوابق پزشکی‌تان مطرح می‌کند. همچنین عضلات کمر و ستون فقرات شمارا معاینه کرده و بدن شمارا در جهات خاصی حرکت می‌دهد تا وضعیت درد، ضعف و سستی عضلات، گرفتگی، بی‌حسی و واکنش‌های غیرعادی عضلات شمارا بررسی کند. برای مثال اگر دارای مشکلات دیسک باشید، زمانی که پزشک پای شمارا در حالت کشیده به سمت بالا حرکت می‌دهد، ممکن است درد را در ناحیه پایین کمر خود احساس کنید.
باوجوداین اگر پزشک مشکلات جدی‌تری را در ناحیه اعصاب نخاعی و یا مهره‌های کمرتان تشخیص دهد، مخصوصاً اگر مدت‌زمان درد کمر بیشتر از 12 هفته باشد، یک یا چند مورد از تست‌های زیر را باید انجام دهید:
- عکس‌برداری از ناحیه کمر
- آزمایش خون
- آزمایش ادرار
- ام آر آی ستون فقرات
- سی‌تی‌اسکن
- نوار عضله و نوار عصب به‌منظور تعیین آسیب‌دیدگی اعصاب یا عضلات (یا هر دو).
- اسکن استخوان مخصوصاً در مواردی که بیمار سابقه سرطان داشته است.
روش‌های درمان درد کمر
درمان کمر درد بدون جراحی اغلب به مزمن یا حاد بودن درد بستگی دارد. به‌طورکلی جراحی تنها در صورت وجود نشانه‌های آسیب شدید عصبی پیشنهاد می‌شود و یا هنگامی‌که تست‌های تشخیصی، تغییرات ساختاری را در کمر نشان دهد. در صورت وجود این ناهنجاری‌ها و تغییرات، روش‌های جراحی اصلاحی برای آن‌ها پیشنهاد می‌شود.
درمان‌های معمول
برخی از درمان‌های سنتی عبارت‌اند از استفاده از کیسه آب گرم یا سرد، فعالیت و تمرینات ورزشی مخصوص، ماساژ و یا درمان دستی ستون فقرات، درمان با داروهای مسدودکننده عصب، برنامه‌های درمان فیزیکی و آموزش نحوه صحیح ایستادن یا نشستن که در کنار برخی دیگر از روش‌های جدید مورداستفاده قرار می‌گیرند.
دارودرمانی
انواع مختلفی از داروها برای درمان درد مزمن و حاد کمر مورداستفاده قرار می‌گیرد. برخی از داروها نباید در دوران حاملگی مصرف شوند. برخی دیگر ممکن است با سایر داروها تداخل یابد و عوارض جانبی به همراه داشته باشد یا منجر به بروز علائم جدی گردد. توصیه می‌کنیم قبل از مصرف هر نوع دارو با پزشک خود مشورت کنید. برخی از مؤثرترین داروهای درد کمر عبارت‌اند از:
- داروهای ضد درد: داروهایی مانند استامینوفن، آسپرین و همچنین داروهای مخدر نظیر کدئین، اوکسیکودون، هیدروکودون و مورفین هستند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDS): قرص برای کمر درد مانند ایبوپروفن، کتوپروفن و سودیوم ناپروکسن که بدون نسخه پزشک عرضه می‌شوند یا نوعی از داروهای NSAID که به آن مهارکننده‌های کوکس 2 گفته می‌شود.
- داروهای ضد تشنج: این داروها اغلب برای درمان تشنج تجویز می‌شوند و ممکن است در درمان دردهای ناشی از خارج‌شدگی عصب از نخاع (رادیکولوپاتی) یا دردهای ناشی از درگیری ریشه‌های عصب نیز مفید باشند.
- داروهای تحریک سطحی: این پمادها یا اسپری‌ها برای تحریک اعصاب پوست و ایجاد احساس خنکی یا گرمی به‌منظور تسکین درد مورداستفاده قرار می‌گیرند.
تزریق اپیدورال کمر
تزریق آستروئید به فضای اپیدورال کمر ازجمله گزینه‌های درمانی کوتاه‌مدت است که برای درمان درد کمر و درد عصب سیاتیک همراه با تورم مورداستفاده قرار می‌گیرد. اثرات تسکین درد این تزریقات موقتی است و انجام این تزریقات برای مدتی طولانی توصیه نمی‌شود.
جراحی
زمانی که سایر روش‌های درمانی مؤثر نیستند، جراحی به‌عنوان یک‌راه حل نهایی برای تسکین درد ناشی از آسیب‌های جدی عضلانی– اسکلتی یا فشردگی عصب پیشنهاد می‌شود. برخی از گزینه‌های جراحی عبارت‌اند از:
- جراحی‌ترمیم مهره‌ها (ورتبروپلاستی یا کیفوپلاستی): این درمان‌ها با حداقل تهاجم همراه بوده و شکستگی‌های فشاری ناشی از پوکی استخوان در مهره‌ها را برطرف می‌کنند. در ورتبروپلاستی از عکس‌برداری سه‌بعدی به‌منظور سهولت هدایت سوزن‌های ریز از طریق پوست به درون مهره‌ها استفاده می‌شود. بعد از واردکردن سوزن، یک ماده چسب مانند موسوم به سیمان استخوان به فضای درونی مهره تزریق می‌گردد. این ماده سریعاً سفت شده و استخوان را پایدار و قوی می‌کند و درد را تسکین می‌بخشد.
- جراحی رفع فشار از روی مهره‌ها (لامینکتومی): این روش زمانی استفاده می‌شود که تنگی کانال نخاعی منجر به باریک شدن مجرای نخاع و بروز درد، بی‌حسی یا ضعف می‌شود. هدف از انجام این جراحی باز کردن فضای ستون فقرات به‌منظور رفع فشار از روی عصب‌ها می‌باشد.
- جراحی برداشتن دیسک (دیسککتومی یا میکرو دیسککتومی): این روش برای برداشتن دیسک در هنگامی‌که دیسک بیرون زده و بر روی نخاع یا ریشه عصبی فشار وارد می‌کند، مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- جراحی سوراخ ریشه عصب (فورامینوتومی): در این روش، جراح سوراخ استخوانی را که ریشه عصب از طریق آن از مجرای ستون فقرات خارج می‌شود، بزرگ‌تر می‌کند.
- درمان الکتروحرارتی درون دیسکی (IDET): این روش برای درمان دیسک‌های ترک‌خورده و یا ملتهب مورداستفاده قرار می‌گیرد.
- ترمیم هسته دیسک (نوکلئوپلاستی): این روش که به آن کاهش فشار پلاسمای دیسک (PDD) نیز گفته می‌شود، نوعی جراحی با لیزر است که در آن از انرژی فرکانس‌های رادیویی به‌منظور درمان بیماران مبتلابه درد در ناحیه پایین کمر و دیسک‌های نسبتاً بیرون زده استفاده می‌شود. در این روش یک سوزن با هدایت اشعه ایکس وارد دیسک می‌گردد.
مشاوره