صدای سوت و وزوز گوش: علتها و درمان

تاریخ 15 آبان 1402

وزوز گوش عارضه‌ای است که در آن فرد صداهای نامفهومی را می‌شنود که وجود خارجی ندارند. این عارضه شیوع بالایی داشته و در حدود یکی از هر پنج نفر را درگیر می‌کند. وزوز گوش خود یک بیماری نیست و تنها نشانه‌ای از یک عارضه‌ی دیگر مانند سنگینی گوش در اثر پیری، آسیب گوش و یا اختلالات عصبی است. بااینکه این عارضه آزاردهنده است ولی معمولاً جدی نیست. البته وزوز گوش ممکن است در اثر کهولت سن بیشتر شده و یا با درمان بهبود پیدا کند. درمان علت اصلی شناخته شده‌ی این عارضه می‌تواند مفید باشد. روش‌های درمانی دیگری هم وجود دارند که می‌توانند شدت این عارضه را کاهش دهند.

علائم

---

در این عارضه شما صداهایی که وجود خارجی ندارند را به‌طور آزاردهنده‌ای می‌شنوید. ازجمله علائم وزوز گوش می‌توان به صداهای خیالی زیر اشاره کرد:

• زنگ زدن
• وزوز کردن
• غرش کردن
• کلیک کردن
• هیس کردن

این صداهای خیالی ممکن است ازنظر گام صدا با یکدیگر متفاوت بوده و از غرش با فرکانس پایین تا جیغ با فرکانس بالا شنیده شود. همچنین ممکن است این صداها را در یکی یا هر دو گوش خود بشنوید. در برخی از موارد ممکن است این صداها در حدی بلند باشند که در توانایی شما برای تمرکز کردن و یا شنیدن صداهای واقعی اختلال ایجاد کنند. وزوز گوش ممکن است به‌صورت تمام‌وقت وجود داشته و یا به‌صورت دوره‌ای بروز کند.

علل

---

یکی از علل رایج بروز وزوز در گوش، آسیب سلول‌های گوش درونی است. در گوش درونی، پرزهای ریز و حساسی وجود دارند که با فشار وارد شده از امواج صوتی، به حرکت درآمده و سیگنال‌های الکتریکی را به سمت عصب شنوایی ارسال می‌کنند. مغز این سیگنال‌ها را به عنوان اصوات مختلف درک می‌کند. اما اگر پرزهای گوش درونی خم شده یا آسیب دیده باشند، ممکن است سیگنال‌های نامفهوم و تصادفی به مغز ارسال شوند که در نتیجه وزوز در گوش درک می‌شود.

در بسیاری از افراد، وزوز گوش در اثر یکی از عارضه‌های زیر ایجاد می‌شود:

• سنگینی گوش در اثر کهولت سن
• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
• جرم گرفتن گوش
• تغییرات در استخوان‌های گوش
• تومور عصب شنوایی

برخی از علل وزوز گوش شیوع کمتری دارند ازجمله:

بیماری منییر

وزوز گوش می‌تواند یکی از نشانه‌های اولیه‌ی بیماری منییر (اختلال گوش میانی) باشد که فشار غیرطبیعی مایعات گوش درونی ممکن است باعث ایجاد این بیماری شده باشد.

اختلالات مفصل گیجگاهی فکی

مشکلات مربوط به مفصل گیجگاهی فکی (مفصلی که در دو طرف صورت و در جلوی گوش قرار داشته و استخوان فک را به جمجمه متصل می‌کند) می‌توانند باعث بروز وزوز گوش شوند.

آسیب به سر یا گردن

آسیب‌های سر و گردن می‌توانند گوش داخلی، اعصاب شنوایی و یا عملکردهای مغزی مربوط به شنوایی را تحت تأثیر قرار دهند.

تومور عصب شنوایی

تومور عصب شنوایی در عصب کرانیال که از مغز به گوش داخلی کشیده شده است ایجاد می‌شود. این عصب کنترل‌کننده‌ی تعادل و شنوایی است.

اختلالات عروقی

در موارد نادر، وزوز یا سوت کشیدن گوش در اثر اختلالات عروقی رخ می‌دهد. ازجمله این اختلالات می‌توان به آترواسکلروز، تومور گردن و مغز، فشار خون بالا، تنگ شدن عروق گردن (عروق کاروتید) و درهم‌پیچیدگی رگ‌های مغزی (AVM) اشاره کرد.

دارودرمانی

داروهایی که می‌توانند باعث وزوز گوش و یا شدیدتر شدن عارضه گردند عبارت‌اند از:

• آنتی‌بیوتیک‌ها
• داروهای سرطان
• داروهای ادرارآور
• مشتقات کینین
• برخی از داروهای ضدافسردگی
• آسپرین

عوامل خطر

---

هر کسی ممکن است به وزوز و صدای گوش مبتلا شود ولی عوامل زیر می‌توانند خطر بروز این عارضه را افزایش دهند:

• قرار گرفتن در معرض صداهای بلند
• بالا رفتن سن
• جنسیت (این عارضه در مردان شایع‌تر است)
• سیگار کشیدن
• مشکلات قلبی عروقی

عوارض

---

بااینکه این عارضه افراد مختلف را به شکل متفاوتی درگیر می‌کند، اگر به وزوز گوش مبتلا باشید ممکن است موارد زیر را نیز تجربه کنید:

• خستگی مفرط
• استرس
• اختلالات خواب
• اختلالات تمرکزی
• اختلالات حافظه
• افسردگی
• اضطراب و زودرنجی

درمان این عارضه‌ها ممکن است نتواند به‌طور مستقیم بر روی وزوز گوش تأثیرگذار باشد ولی می‌تواند به بهبود شما کمک کند.

تشخیص

---

پزشک، گوش‌ها، سر و گردن شما را بررسی کرده و به دنبال علل ایجاد وزوز گوش می‌گردد. آزمایشات انجام شده عبارت‌اند از:

• تست شنوایی (آدیولوژی). در بخشی از این تست شما در یک اتاق عایق صوتی نشسته و یک گوشی را بر روی گوش‌های خود قرار می‌دهید. سپس صداهای خاصی در هر یک از گوش‌های شما پخش می‌شوند.
• حرکت. ممکن است پزشک از شما بخواهد تا گوش‌های خود را حرکت دهید، فک خود را قفل کنید و یا گردن، دست‌ها و پاهای خود را تکان دهید.
• آزمایشات عکس‌برداری. بسته به علت احتمالی ایجاد وزوز گوش، ممکن است انجام آزمایشاتی چون سی تی اسکن و یا اسکن MRI لازم شود.

درمان

---

درمان وزوز گوش

برای درمان وزوز گوش، ابتدا پزشک سعی می‌کند تا هرگونه علت احتمالی ایجاد این عارضه را شناسایی کند. اگر وزوز گوش در ارتباط با یک بیماری یا عارضه‌ی خاص باشد، پزشک می‌تواند در جهت درمان این عارضه و درنتیجه بهبود وزوز گوش گام بردارد. برای مثال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• پاک‌سازی موم گوش. پاک‌سازی و تخلیه‌ی موم تجمع یافته در گوش می‌تواند علائم وزوز گوش را کاهش دهد.
• درمان عارضه‌های عروقی. عارضه‌های عروقی ممکن است نیازمند دارو، عمل جراحی و یا دیگر روش‌های درمانی باشند.
• تغییر داروهای مورداستفاده. اگر به نظر می‌رسد که داروهای مورداستفاده‌ی شما علت ایجاد وزوز گوش هستند، ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا میزان آن را کم کرده و یا استفاده از آن را متوقف کنید. همچنین ممکن است پزشک داروی شما را به داروی دیگری تغییر دهد.

کاهش وزوز گوش

در برخی از موارد، صدای سفید می‌تواند به قطع وزوز گوش کمک کرده و تحمل آن را آسان‌تر کند. ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا از یک دستگاه الکترونیکی برای کاهش وزوز گوش استفاده کنید. ازجمله این دستگاه‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• دستگاه تولید صدای سفید: این دستگاه‌ها که صداهای محیطی شبیه‌سازی‌شده مانند صدای باران و یا امواج دریا را تولید می‌کنند، معمولاً یک روش درمانی کارآمد برای وزوز گوش هستند. می‌توانید به هنگام خواب از این دستگاه در بالش خود استفاده کنید تا به خوابیدن شما کمک کند. پنکه، رطوبت ساز، رطوبت‌گیر و دستگاه‌های تهویه‌ی هوا در اتاق‌خواب نیز می‌توانند به شما کمک کنند تا به هنگام شب، وزوز درونی گوش را کمتر بشنوید.
• سمعک: این وسایل درصورتی‌که شما علاوه بر وزوز به مشکلات شنوایی نیز دچار هستید، می‌توانند بسیار کارآمد باشند.
• دستگاه‌های پوشش‌دهنده‌ی صدا: این دستگاه‌ها در درون گوش قرار گرفته و شبیه به سمعک می‌باشند. این دستگاه‌ها صداهای سفید ممتدی را ایجاد می‌کنند که می‌تواند علائم وزوز گوش را سرکوب کند.
• بازآموزی برای وزوز گوش: می‌توان از دستگاه‌های خاصی استفاده کرد که صداهایی با فرکانس‌های مشخص تولید می‌کنند که پوشاننده‌ی وزوز گوش می‌باشد. با گذشت زمان شما با استفاده از این روش به وزوز گوش عادت کرده و دیگر بر روی آن تمرکز نخواهید کرد. برای بازآموزی معمولاً باید تحت مشاوره نیز قرار بگیرید.

دارودرمانی

داروها نمی‌توانند وزوز گوش را درمان کنند ولی در برخی از موارد می‌توان با کمک دارو، شدت و عوارض این عارضه را کاهش داد. داروهای موجود عبارت‌اند از:

• داروهای ضدافسردگی سه حلقه‌ای مانند آمیتریپتیلین و نورتریپتیلین، در مواردی با موفقیت همراه بوده‌اند. بااین‌حال این داروها معمولاً تنها برای موارد شدید وزوز گوش تجویز می‌شوند چراکه ممکن است باعث ایجاد عوارض جانبی آزاردهنده‌ای مانند خشکی دهان، تار شدن دید، یبوست و مشکلات قلبی شوند.
• آلپرازولام (نیراوام، زنکس) می‌تواند در کاهش علائم وزوز گوش مؤثر باشد ولی عوارض جانبی این دارو عبارت‌اند از سرگیجه و حالت تهوع. همچنین این دارو می‌تواند اعتیادآور باشد.

عمل جراحی

برای درمان وزوز گوش، عمل جراحی ممکن است شامل روش‌های مختلفی باشد. این روش‌ها شامل تخریبی، نورکتومی، استاپدکتومی و تیمپانوسیمپاتکتومی می‌شوند. روش‌های ترانس لابیرنتین نیز برای برداشتن تومورهای عصب شنوایی و جدا سازی قسمتی از عصب هشتم به منظور کاهش سرگیجه، مانند عمل بریدن عصب هشتم، به عنوان روش‌های جراحی برای درمان وزوز گوش استفاده می‌شوند. با این حال، تومورهای عصب شنوایی که معمولاً منجر به وزوز در یکی از گوش‌ها می‌شوند، به طور معمول نیازی به جراحی ندارند؛ زیرا رشد آن‌ها بسیار کند است و در بسیاری از موارد حتی رشد نمی‌کنند.

داروهای جایگزین

تحریک اعصاب با استفاده از روش تحرک مغناطیسی ترانس کرانیال (TMS)، یک روش بدون درد و غیرتهاجمی است که توانسته در برخی از افراد مؤثر واقع شود. در حال حاضر، تحریک مغناطیسی ترانس کرانیال در حال گسترش در دنیاست. البته هنوز به‌درستی مشخص نیست که کدام بیماران می‌توانند از این روش سود ببرند.

پیشگیری

---

در بسیاری از موارد، وزوز گوش در اثر عواملی ایجاد می‌شود که قابل‌پیشگیری نیستند. بااین‌حال، برخی از موارد احتیاطی می‌توانند به شما کمک کنند تا از انواع خاصی از وزوز گوش پیشگیری کنید.

• استفاده از محافظ گوش: با گذشت زمان، قرار گرفتن در معرض صداهای بلند می‌تواند باعث آسیب به اعصاب شنوایی و درنتیجه کاهش توانایی شنیداری و وزوز گوش شود. اگر از اره‌برقی استفاده می‌کنید، آهنگسازی می‌کنید، در محیط‌های صنعتی پر سروصدا کار می‌کنید و یا اگر از سلاح‌های گرم استفاده می‌کنید، همیشه از محافظ‌های شنیداری روی گوش استفاده کنید.
• صدای موسیقی را کم کنید: گوش دادن طولانی‌مدت به موسیقی با صدای بلند بدون استفاده از محافظ و یا استفاده از هدفون با صدای بلند برای گوش دادن به موسیقی می‌تواند باعث کاهش قدرت شنوایی و وزوز گوش شود.
• از سلامت قلب و عروق خود مراقبت کنید: ورزش منظم، خوردن غذاهای مناسب و انجام کارهای دیگر برای حفظ سلامت عروق خونی می‌تواند از ایجاد وزوز گوش مربوط به بیماری‌های عروقی جلوگیری کند.