تاریخ 15 آبان 1402
فلج بل یک اختلال نسبتا شایع است که بر روی اعصاب و عضلات صورت اثر کرده و موجب فلج شدن یا از کار افتادگی یک طرف صورت میشود. این بیماری در بیماران با هر سن و جنسیتی اتفاق میافتد. علائم ناشی از این بیماری شامل سوزش عصب صورت (هفتمین عصب جمجمه) است که شامل عضلات صورت میشود. این عضلات شامل عضلاتی است که ابروها را بالا میبرند، باعث بسته شدن چشمها میشوند، باعث حرکت بینی میشوند، به خندیدن کمک میکنند و باعث باز و بسته شدن دهان میشوند. این عصب همچنین شامل حس لامسه نوک زبان، غدد عروقی صورت و مجرای اشکی چشم میشوند.
علت سوزش اغلب ناشناخته است، اما ممکن است به علت عفونتهای ویروسی، مشکلات گردش خون یا آسیب جسمی باشد که ممکن است باعث بروز التهاب در اطراف عصب شود. درصد زیادی از بیماران مبتلا به فلج بل به طور کامل بهبود می یابند. روند بهبود بیماری ممکن است سریع باشد و یا چند ماه طول بکشد. مشاوره و آموزش فیزیوتراپی میتواند به بهبودی فرد کمک کند.
فلج بل (پارالیزی چهره) به طور معمول در خانمها شایعتر از آقایان است، و متأسفانه خطر و شیوع آن در خانمهای باردار حدود 2 تا 3 برابر خانمهای غیر باردار است. در صورت تشخیص هر گونه علائم غیر عادی در حرکت اعضای صورت خود، بهتر است در اولین فرصت ممکن به پزشک مراجعه کنید. تشخیص زودهنگام به هیچ وجه تأثیری بر روند درمان و نتایج آن ندارد. در کلینیک تخصصی و توانبخشی امید، پزشکان با انجام معاینات لازم و ارائه روشهای درمانی موثر، با روند پلکانی شروع از روشهای ساده مانند دارو، فیزیوتراپی و کاردرمانی و ادامه تا روشهای پیچیدهتر مانند انواع تزریقات تحت هدایت دستگاه آلتراسوند، به شما در درمان انواع بیماریها از جمله فلج بل کمک خواهند کرد. همچنین، باید ذکر کرد که در این مرکز، فیزیوتراپی با استفاده از مجهزترین دستگاهها و از جدیدترین متدهای روز دنیا انجام میشود.
برای کسب اطلاعات بیشتر و یا رزرو نوبت با شماره تلفن های 02188898441 - 09128444990 تماس حاصل فرمایید.
چه عواملی باعث بروز فلج بل میشوند؟
فلج بل یکی از معدود بیماریهایی است که در طول شب رخ میدهد و خود به خود بهبود مییابد. با این حال، شایع ترین علت آن ویروس تبخال است که باعث زخمهای سرد میشود. التهاب عصبهای صورت اغلب به عنوان یکی از دلایل عمده مطرح این بیماری مطرح میشود.
نشانه های احتمالی و علائم فلج بل
گاهی اوقات فرد ممکن است مدت کوتاهی قبل از اینکه علائم فلج بل شروع شود دچار سرما خوردگی شود. علائم این بیماری اغلب به طور ناگهانی اتفاق میافتند، اما ممکن است 2 تا 3 روز طول بکشد تا خود نشان دهند. این علائم شدیدتر نمیشوند. آنها تقریبا” همیشه در یک طرف صورت اتفاق میافتند. شدت این بیماری ممکن است خفیف یا شدید باشد. صورت ممکن است دچار احساس سفتی و یا کشیده شدن به یک سمت شود و متفاوت به نظر برسد. سایر علائم این بیماری عبارتند از:
• دشوار بودن خوردن و آشامیدن بطوری که غذا از یک طرف دهان خارج می شود.
• بیرون ریختن آب دهان بخاطر عدم کنترل عضلات صورت.
• افتادگی بخش هایی از چهره مانند پلک یا گوشه دهان.
• مشکل بودن بستن یکی از چشمها.
• بروز مشکل در لبخند زدن، ایجاد تغییر شکل در صورت یا بیان احساسات با تغییر شکل صورت.
• چرخش یا ضعف عضلات صورت
علائم دیگری که ممکن است رخ دهد عبارتند از:
• خشکی چشم یا دهان
• سردرد
• از دست دادن حس چشایی
• احساس بلندتر بودن صدا در یک گوش (عدم توانایی در درک میزان آهسته یا بلند بودن صدا)
• چرخش اعضای صورت
درمان فلج بل
این بیماری در اغلب موارد به درمان نیاز ندارد. علائم اغلب خود شروع به بهبودی میکنند. با این وجود ممکن است قویتر شدن عضلات هفتهها یا حتی ماهها طول بکشد و این زمان ناامید کننده باشد. پزشک ممکن است در صورت عدم توانایی فرد در بستن کامل چشمها، جهت مرطوب نگه داشتن سطح چشم به بیمار قطرههای روان کننده چشم یا پماد چشم بدهد. بیمار ممکن است هنگام خوابیدن به پد چشم نیاز داشته باشد.
گاهی اوقات برخی داروها ممکن است مورد استفاده قرار بگیرند، اما مشخص نیست که این داروها چقدر به بهبود بیماری کمک میکنند. اگر از دارو استفاده میشود، باید مصرف را بلافاصله شروع کرد.
• کورتیکواستروئیدها ممکن است باعث کاهش تورم در اطراف عصب صورت شوند.
• داروها میتوانند با ویروسی که عامل فلج بل است مبارزه کنند.
فیزیوتراپی چگونه به درمان فلج بل کمک میکند
فلج عصب صورت باعث از کار افتادن موقتی عضلات صورت میشود. بدون انجام درمان، روند بهبودی برای تقریبا همه بیماران طی یک سال اتفاق می افتد و بسیاری از بیماران نیز طی یک ماه بهبود مییابند. بسیاری از بیماران برای تسریع در روند بهبودی خود از درمان با روش فیزیوتراپی استفاده میکنند. اگر شما نیز میخواهید از فیزیوتراپی استفاده کنید، می توانید برخی از موارد زیر را امتحان کنید:
پاسخ دستگاه الکترومیاگرافی
بیوفیدبک الکترومیوگرافی یا تمرینات خاص با آینه یک بازخورد احساسی را برای بهبود فرآیند یادگیری فراهم میکند. هنگامی که هر گروه از عضلات مورد بررسی قرار میگیرند، بیمار کارکرد این عضلات را در آینه مشاهده کرده و به وی آموزش داده میشود تا حرکات قرینه خاص و کوچکی را در سمتی که صدا را حس میکند را برای تشخیص پاسخ صحیح انجام دهد. هر بیمار دارای اختلالات عملکردی متفاوتی است، بنابراین لیست جامعی از این تمرینات وجود ندارد.
همانطور که بیمار ناحیه مشخص اختلال را شناسایی میکند، میتواند جهت بهبود حرکات صورت، با توجه به سمتی از صورت که آسیب دیده است اقدام به انجام حرکات تمرینی کند تا عملکرد عضله دچار اختلال حفظ شده و هماهنگی بین عضلات بهبود یابد. تکرار و تعداد دفعات تمرینات در یک بازه زمانی میتواند با توجه به وضعیت بهبودی بیمار تغییر یابد.
سینکنزیس
محل سینکنزیس باید شناسایی شود تا به بیمار نحوه کنترل حرکات غیرعادی آموزش داده شود. درمان سینکنزیس بستگی به محل وجود حرکتهای غیرعادی که در حین انجام حرکات ارادی اتفاق میافتد دارد. این کار با انجام آهسته حرکات صورت بدون اینکه باعث حرکات غیرعادی شده، انجام میشود. کشش عضلات صورت به منظور جلوگیری از ایجاد فشار در عضلات توصیه میشود.
تحریک الکتریکی
بعضی از پزشکان استفاده از تحریک الکتریکی و بیوفیدبک را بهعنوان یک روش مکمل برای فیزیوتراپی فلج بل توصیه می کنند، اما برخی پزشکان دیگر معتقدند که این روش کمک کمی به بهبودی این بیماری میکند. با پزشک یا متخصص خود بر سر این که آیا تحریک الکتریکی برای شما مناسب است یا خیر مشورت کنید. برخلاف تمرینات صورت که اغلب در خانه انجام میشود، فرد برای انجام تحریک الکتریکی نیاز به یک متخصص خواهد داشت.
در تحریک الکتریکی از مقادیر کم جریان برق برای فعال کردن عضلات صورت فرد استفاده میشود. این کار باعث میشود که عضلات صورت طوری حرکت کنند که انگار پالس الکتریکی مغز به آنها دستور حرکت میدهد. در طول مراحل بیماری فلج بل، زمانی که چهره فرد فلج شده است، این روش ممکن است تنها راه برای فعال کردن عضلات صورت باشد.
ماساژ دستی
ماساژ را می توان همراه با سایر گزینههای درمان انجام داد. ماساژ میتواند جهت بهبود هشیاری فرد انجام شود. روشهای ماساژ روی صورت عبارتند از:
• ماساژ سطحی
• فشار آوردن به بدن با انگشت یا انگشت شصت
• ضربه زدن با تیغه دست
• ضربه آهسته زدن
• ضربه محکم زدن
توانبخشی کابات
توانبخشی كابات نوعی روش بازیابی كنترل كننده محرک عضله بر پایه کمک به عصب درونی عضلانی (PNF) است. در روش کابات، متخصص انقباض ارادی عملکرد عضلات معیوب را با استفاده از کشش و سپس مقاومت در برابر عضله تسهیل می کند و تحریکاتی را با استفاده از ورودی عصبی و تماس دستی برقرار می کند. در روش کابات، سه ناحیه مورد توجه قرار می گیرد: بالا (پیشانی و چشم)، وسط (بینی) و پایین (دهان). قبل از انجام کابات، تحریک با استفاده از یخ باید روی یک گروه عضلانی خاص انجام شود تا قدرت انقباضی عضلات افزایش پیدا کند.
استفاده از یخ قبل از انجام تمرینات مربوط به فلج صورت موثر است
این ایده خوبی است که عضلات اطراف گونه، لب ها و زبان خود را با استفاده از یک مکعب یخ که در یک پارچه مرطوب کوچک پیچیده شده تحریک کنید. مکعب یخ را از روی لبهایتان به روی گونهها برده و به سمت گوش خود بکشید. سپس پارچه را جدا کرده و داخل گونهها، لبها و زبان ضربه بزنید.
یخ باید به کاهش التهاب اطراف عصب صورت که ممکن است عامل عدم انتقال تحریک عصبی منجر به ضعف عضلات صورت باشد، کمک کند.
چه نوع تمریناتی برای فلج بل توسط پزشکان توصیه میشود؟
اکثر افراد مبتلا به فلج بل در طی یک یا دو ماه به طور کامل بهبود مییابند، به خصوص کسانی که بیماری آنها در مراحل اولیه تشخیص داده شود.
در اینجا تاثیر تمرین فیزیوتراپی بر فلج بل توضیح داده میشود. در حالی که این تمرین ها در خانه انجام می شود، اما گرفتن کمکهای تخصصی همیشه توصیه می شود. این تمرینها نه تنها به فرد در مواجهه با این مشکل از طریق ترکیبی از تکنیکها به طور موثر کمک میکنند، بلکه در تشخیص بیماری جهت جلوگیری از عود کردن دوباره آن نیز کمک خواهد کرد:
• از آنجا که این شرایط مربوط به ضعف اعصاب صورت است، لازم است که این عصبها را تقویت کنیم. در فیزیوتراپی این کار اغلب از طریق تمریناتی انجام میشود که باعث شل و سفت کردن ماهیچه ها میشود.
یکی از تمرینات رایجی که برای شل و سفت کردن گونهها انجام میشود قرار دادن انگشت شصت داخل دهان برای کشیدن گونه به جلو و عقب است.
• پس از تکرار این عمل برای 10 ثانیه، جهت حرکت را به سمت وسط تغییر داده و همان روش را تکرار کنید.
• سپس اگر حتی در حین انجام تمرین زخمهای سطحی پیدا کردید، در این نقطه 15 تا 20 ثانیه فشار را نگه دارید.
• این کار به بهبود اسپاسم عضلانی کمک میکند.
فلج صورت در اغلب موارد باعث ایجاد اختلال در بینایی میشود. در فیزیوتراپی تمرینات ویژه ای صرفا” برای حل این مشکل وجود دارد. این تمرینها در منزل حتی بدون نظارت پزشک هم میتواند انجام شود. بعضی از آنها عبارتند از:
لب های خود را بسته و آنها را به آرامی غنچه کنید. در حین انجام این کار ببینید که آیا حرکت غیرارادی در عضلات چشم مشاهده میشود یا خیر. پی بردن به این حرکت غیرارادی آسان نیست و این مرحله باید چند بار تكرار شود تا عضلات چشم در این حرکت مشاركت كنند. هنگامی که این کار انجام شد، تمرکز خود را بر روی آرامش عضلات اطراف چشم قرار دهید.
برای کنترل حرکت چشم، صحبت کردن در مقابل آینه را تمرین کنید. با صدای آهسته شروع به صحبت کردن کنید و سپس صدای خود را بالا ببرید. برای دستیابی به حداکثر نتایج، بر روی کلماتی با حروف M، B، F و P تاکید کنید. در این تمرین اطمینان حاصل کنید که پلک در حین صحبت کردن باز باشد.
این تمرین عمدتا برای بهبود حرکات چشم استفاده میشود. در این تمرین، چشمها بدون بالا بردن ابرو و یا پایین کشیدن لب برای مدت 15 ثانیه تا حدی که امکان دارد باز میشوند.
لبخند زدن برای افراد مبتلا به فلج بل یک تمرین عالی است. با یک لبخند آرام شروع کرده و روی لب پایین تمرکز کنید. سعی کنید نقطهای را که عضله شروع به حرکت می کند شناسایی کنید. پس از آن در ذهن خود روی لبخند تمرکز کرده و اجازه دهید دهان شما از آن پیروی کند. در یک نقطه که پلک هنوز درگیر نشده، لبخند را نگه دارید. این حرکت به کنترل حرکات دهان کمک خواهد کرد.
ابروها را به طور مساوی در دو طرف بالا بیاورید، تا گوشه دهان شروع به حرکت کند. هنگامی که دهان شروع به حرکت میکند، در حالی که روی عضلات اطراف دهان تمرکز کرده اید 15 ثانیه در همین حالت صبر کنید. این تمرین نیز یک تمرین بسیار موثر است.
پیش بینی بیماری
در اکثر موارد این بیماری طی چند هفته تا یک ماه به طور کامل برطرف میشود. اگر فرد عملکرد عصبی خود را بصورت کامل از دست نداده باشد و علائم بیماری در طول سه هفته شروع به بهبودی برود، فرد به احتمال زیاد همه یا بیشتر توانایی عضلات صورت خود را باز خواهد یافت. گاهی اوقات علائم زیر ممکن است وجود داشته باشند:
• تغییرات طولانی مدت در حس چشایی
• اسپاسم عضلات پلکها
• ضعف در عضلات صورت
عوارض
خشک شدن بیش از حد سطح چشم، منجر به زخم چشم یا عفونت میشود.
نکاتی برای مقابله با فلج بل
اگر فلج بل دارید، شما به مراقبتهای بیشتری نیاز خواهید داشت:
چشم
اصلیترین نگرانی درباره چشم، حفظ حالت محافظت شده و همیشگی آن و حفظ رطوبت آن است. در شب، استفاده از یک پد نرم و طبی بر روی چشم توصیه میشود تا تضمین شود که چشمان در طول خواب بسته شده باشند. در برخی موارد، ممکن است نیاز به استفاده از یک تکه کوچک نوار چسب طبی بر روی پلک وجود داشته باشد. برای جلوگیری از فرسایش قرنیه و سایر آسیبهای چشم، توصیه میشود از یک چشمبند استفاده کنید. در طول روز، اگر پد چشم آزاردهنده باشد، اغلب توصیه نمیشود، اما شما میتوانید پلک چشم آسیب دیده را به صورت دستی ببندید و چندین بار چشمک بزنید. برای این کار، بهتر است از یک دستمال کاغذی نرم و تمیز برای بستن پلکها استفاده کنید. استفاده از عینکهای مناسب میتواند چشم را در مقابل گرد و غبار و خاک محافظت کند، اما همچنان باید به خطر ورود گرد و غبار، باد و خاک به چشمان توجه کنید.
خوردن و آشامیدن
خوردن و به خصوص آشامیدن با داشتن فلج بل میتواند مشکل شود. تنها روش مؤثر برای اطمینان از اینکه غذا یا مایع در دهان باقی می ماند، این است که به صورت فیزیکی گوشههای آسیب دیده دهان را با نگه داشتن دو لب بین انگشت شست و انگشت اشاره بست. این کار ممکن است خیلی جالب و برازنده فرد نباشد اما بهتر است از اینکه چیزی که فرد در حال خوردن یا نوشیدن است روی لباس بریزد!
توصیههایی برای کمک به خود
• هنگام غذا خوردن مراقب باشید که لب یا گونه خود را گاز نگیرید.
• اطمینان حاصل کنید که چشمها و لثهها پس از خوردن غذا عاری از غذا باشد.
• سعی کنید از دو طرف دهان خود برای جویدن غذا استفاده کنید، این کار در نتیجه باعث تقویت عضلات در قسمت آسیب دیده می شود.
• گاهی صحبت کردن فرد ممکن است تحت تأثیر قرار گیرد. ممکن است فرد در حین صحبت کردن از دست خود برای کمک به دهان استفاده کنید.
• اگر عضلات اطراف چشم شما آسیب دیدهاند، باید مراقبتهای خاصی را برای حذف گرد و غبار از چشم خود داشته باشید. شما میتوانید به آرامی با نوک انگشتان خود چشم را باز و بسته کنید.
• هنگامی که در خارج از منزل هستید، استفاده از عینک ممکن است برای محافظت چشم در برابر ذرات گرد و غبار مفید باشد.
• برای پاک کردن چشم خود ممکن است به قطره مصنوعی چشم نیاز داشته باشید.
کپی فقط با ذکر لینک و منبع بلامانع است.