فیزیوتراپی آتاکسی و درمان عدم تعادل در راه رفتن در این بیماران

آتاکسی یک اختلال حرکتی ناشی از مشکلات مغز است. وقتی که آتاکسی دارید قادر به حرکت دادن قسمتهای مختلف بدن خود به شیوهٔ دلخواه نیستید یا عضلات بازوها و پاها ممکن است زمانی حرکت کنند که تمایلی به تکان دادن آن‌ها ندارید. کلمه آتاکسی به معنای “بدون هماهنگی” است. آتاکسی به خودی خود یک بیماری یا اختلال محسوب نمی‌شود بلکه نشانه‌ای از اختلالات زمینه‌ای یا بیماری‌های دیگر است. پزشکان 50 تا 100 نوع آتاکسی مختلف را در هر نقطه از دنیا کشف کرده‌اند. آتاکسی بر اساس علل یا این که بر کدام بخش از بدن تأثیر می‌گذارد، گروه بندی می‌شود.

انواع آتاکسی بر اساس ناحیه‌ای که تحت تأثیر قرار گرفته است

آتاکسی ناشی از آسیب به مناطق مختلف سیستم عصبی مرکزی است. پزشکان این بیماری را بر اساس بخش خاصی از مغز که بیشترین آسیب را می‌بیند طبقه بندی می‌کنند، از جمله:

آتاکسی مخچه

مخچه بخشی از مغز شما است که مسئول ایجاد تعادل و هماهنگی است. اگر بخشی از مخچه شما شروع به از بین رفتن کند، می‌توانید آتاکسی مغزی ایجاد نماید. گاهی اوقات آتاکسی می‌تواند بر نخاع شما نیز تأثیر بگذارد. این شایعترین نوع آتاکسی است.

علائم آتاکسی مخچه عبارتند از:

• تغییر در رفتار یا شخصیت
• تغییر در صدای شما
• سرگیجه
• خستگی
• سردرد
• کم عضلانی
• لرزش عضلانی
• لکنت زبان
• مشکل در راه رفتن
• گام‌های بزرگ و عریض

آتاکسی حسی

آتاکسی حسی ناشی از آسیب به اعصاب در نخاع (ضایعه نخاعی) یا سیستم عصبی محیطی می‌باشد. این بخشی از سیستم اعصاب شما در خارج از مغز و نخاع است. هنگامی که شما مبتلا به آتاکسی حسی هستید، احساس در پاها و کف پاها به دلیل آسیب عصبی کمتر است، بنابراین بازخورد کمتری از مغز به شما می‌گوید که قسمتی از بدن شما در ارتباط با زمین است. این حالت آتاکسی پروپریوسپتیو نامیده می‌شود. علائم آتاکسی حسی عبارتند از:

• دشواری در لمس بینی خود با انگشتان در حالی که چشمان شما بسته است
• ناتوانی در احساس ارتعاش
• مشکل در راه رفتن در نور کم
• قدم زدن با “گام سنگین” و یا کوبیدن پا به زمین در هنگام راه رفتن

آتاکسی وستیبولار

آتاکسی وستیبولار بر سیستم وستیبولار شما تأثیر می‌گذارد. این سیستم از گوش داخلی و کانال گوش تشکیل شده است که حاوی مایع است. آن‌ها حرکات سر شما را تشخیص می‌دهند و به تعادل و جهت گیری فضایی شما کمک می‌کنند. هنگامی که اعصاب در سیستم وستیبولار شما از بین می‌روند، می‌توانید مشکلات زیر را داشته باشید:

• تاری دید و مشکلات چشمی دیگر
• تهوع و استفراغ
• مشکل در هنگام ایستادن و نشستن
• سرگیجه در هنگام راه رفتن
• مشکل راه رفتن در یک خط مستقیم
• سرگیجه یا دوران سر

علل آتاکسی

علل مختلفی برای بروز آتاکسی وجود دارد. برخی از این علل ژنتیکی هستند، برخی از آنها مانند صدمات وارد شده اکتسابی هستند و برخی از آنها علت مشخصی ندارند.

ژنتیک

شما می‌توانید یک ژن خاص جهش یافته یا تغییر یافته از یک یا هر دو از والدین خود که باعث آتاکسی می‌شود را به ارث ببرید. یا ممکن است شما یک ژن جهش یافته را به ارث ببرید که اختلال آتاکسی را به عنوان نشانه‌ای از آن بیماری ایجاد کند.

اکتسابی

آتاکسی اکتسابی زمانی ایجاد می‌شود که به نخاع یا اعصاب شما آسیب برسد. آسیب ممکن است از یک صدمه یا بیماری باشد. شما همچنین می‌توانید به آتاکسی در صورت واکنش به برخی از داروهای خاص، مصرف الکل یا مواد مخدر یا از قرار گرفتن در معرض سم مبتلا شوید.

ایدیوپاتیک

 هنگامی که شما یک ژن جهش یافته را به ارث می‌برید یا به بیماری یا آسیبی دچار شده‌اید که می‌تواند باعث بروز آتاکسی در شما شود، آن را آتاکسی ایدیوپاتیک می‌نامند. پزشک آتاکسی ایدیوپاتیک را در صورتی تشخیص می‌دهد که نتواند یک دلیل پزشکی را برای آن پیدا کند. شایع‌ترین نوع آتاکسی ایدیوپاتیک، آتروفی سیستم چندگانه یا ام اس ای نامیده می‌شود. پزشکان علل احتمالی این دسته از آتاکسی. ها را پیدا نکرده‌اند این علل ممکن است ترکیبی از عوامل محیطی و ژنتیکی باشند.

تشخیص آتاکسی

به منظور تشخیص آتاکسی، پزشک یک معاینه فیزیکی را انجام می‌دهد. او تعادل و هماهنگی، شنوایی، بینایی، رفلکس و حافظه را بررسی می‌کند. شما همچنین نیاز به معاینه عصبی دارید که ممکن است ام آر آی یا سی تی اسکن را شامل شود. در طی این معاینات ساختار مغز شما برای یافتن مشکل بررسی می‌شود. برای برخی از موارد، پزشک ممکن است آزمایشات مایع نخاعی را توصیه کند. برای انجام این کار، یک سوزن به کمر وارد می‌شود و مایع مغزی نخاعی نمونه گیری می‌شود و برای آزمایش به آزمایشگاه ارسال می‌گردد. برای رد علت ژنتیکی آتاکسی ممکن است به آزمایش ژنتیکی نیاز داشته باشید. اما، همه انواع ژنتیکی آتاکسی را نمی‌توان با آزمایش بررسی کرد.

گزینه‌های درمانی غیر فارماکولوژیک

عدم کنترل عضلات خلفی همراه با کاهش هماهنگی بازوها و پاها موجب بروز گام‌های عریض و لرزانی می‌شود که آتاکسی را مشخص می‌کند. در بیماری آتاکسی طرز ایستادن و گام عریض که متفاوت از پارکینسون است، به بیماران کمک می‌کند تا پایدارتر باشند و از سقوط و صدمات بیشتر آن‌ها جلوگیری می‌کند. اگر در معرض این شرایط قرار داشته باشید، هنگام گرفتن و دستکاری اشیاء با دستان خود، ممکن است کنترل نامناسبی در رابطه با دست را تجربه کنید. عضلات کنترل کننده گفتار نیز می‌توانند در این حالت تحت تأثیر قرار گیرند، که منجر به ضعیف شدن گفتار و لکنت زبان می‌شود. علاوه بر این، لرزش می‌تواند به خصوص نه تنها در سر و بالا تنه بلکه در بازوها، پاها و پایین تنه، بسته به اینکه کدام قسمت از مخچه تحت تأثیر قرار می‌گیرد نیز رخ دهد.

مکمل‌ها و تغذیه

برخی از بیماران مبتلا به آتاکسی دارای مقادیر بسیار کم ویتامین E هستند و نیاز به استفاده از مکمل و یا یک رژیم غذایی خاص دارند. همچنین حساسیت به گلوتن ممکن است در میان برخی از بیماران مبتلا به آتاکسی رخ دهد، یک رژیم غذایی بدون گلوتن ممکن است در این حالت کمک کند.

دارو

در برخی از بیماران مبتلا به آتاکسی تلانژکتازیا تزریق گاما گلوبولین برای تقویت سیستم ایمنی بدن تجویز می‌شود. همچنین داروهای ضد اسپاسم عضلانی و حرکات غیرقابل کنترل چشم وجود دارد.

درمان فیزیوتراپی و بهبود آتاکسی

هدف از درمان فیزیوتراپی برای آتاکسی مخچه، بهبود توانایی شما برای ایجاد ثبات بدن است تا بتوانید بایستید، پیاده روی کنید و به طور مستقل عمل کنید. معاینه دقیق به متخصص طب فیزیکی شما کمک خواهد کرد تا نواحی دقیق تعادل و مشکلات هماهنگی را شناسایی کند تا یک برنامه درمانی مناسب برای شما ایجاد شود. بعضی از تمرینات گیرنده‌های مفاصل شما را هدف قرار می‌دهند که به مغز شما می گویند قسمت‌های مختلف بدن درکجا قرار دارند، حسی که به عنوان پروپریوسپشن شناخته می‌شود. برای این منظور، برخی از تکنیک‌های کشش، تمرینات مقاومتی و راه رفتن بر روی سطوح مختلف استفاده می‌شوند. یک روش درمان فیزیکی به نام ارتعاش کل بدن که نیاز به ایستادن در یک پلت فرم ارتعاشی کوچک دارد، نشان می‌دهد که جریان خون و تأمین عصب با استفاده از آن در برخی از انواع آتاکسی افزایش می‌یابد. لرزش را می‌توان در مفاصل به صورت جداگانه نیز انجام داد. درمان آگاهی حرکاتی مانند فلدنکراییس، الکساندر تکنیک، یوگا و تای چی همچنین حس پروپریوسپشن را فعال می‌کند.

تمرینات فیزیوتراپی

ورزش برای بهبود تعادل متمرکز بر فعالیت، تثبیت و تقویت عضلات شکمی و پشت انجام می‌پذیرد. متخصص فیزیوتراپی ممکن است در موقعیت دراز کشیده تمرینات شما را شروع کند و به تدریج تمرینات نشسته، ایستاده و پیاده روی را نیز با شما کار کند. تغییراتی مانند بسته شدن چشمان، حرکت دادن چشم و سر در هماهنگی با حرکات بدن، ایستادن بر روی یک پا یا راه رفتن بر روی دو خط که کمی از موقعیت سخت‌تر از حالت معمول دارند، به شما کمک می‌کند تا مدارهای بازخورد حسی را تنظیم کنید. چنین این نوع درمان می‌تواند عملکرد را حفظ و بازگرداند و از روند از دست دادن آن به دلیل عدم فعالیت جلوگیری کند.

شروع برنامه‌های درمان فیزیکی در اسرع وقت ممکن است دوره طولانی آتاکسی مخچه را بهبود بخشد. در یک مطالعه روی بیماران مبتلا به بیماری دژنراتیو مخچه، بهبود قابل توجه علائم آتاکسی و سرعت پیاده روی در گروهی که در یک برنامه درمان فیزیکی بلافاصله بعد از تشخیص در مقایسه با گروهی که همان برنامه را پس از یک تأخیر چهار هفته‌ای انجام دادند، رخ داده است. نشان داده شده است که درمان فیزیکی پس از تشخیص آتاکسی تا یک سال پس از یک دوره 4 هفته‌ای فشرده درمان، به بیماران کمک می‌کند تا با وجود پیشرفت بیماری، درجه بالایی از استقلال را حفظ کنند. یکی دیگر از مطالعاتی که روی تمرینات هماهنگی انجام شد، نشان داد که انجام درمان فیزیکی مداوم و یکنواخت، یک مؤلفه کلیدی برای حفظ دستاوردهای عملکردی است.

استفاده از کمکهای حمایتی

در مواردی که برنامه‌های درمان اصلاح فیزیکی ناکافی هستند، استفاده از تجهیزات حمایتی باعث می‌شود بیمار در سطح عملکرد فعلی خود راحت‌تر عمل کند. در موارد آتاکسی شدید، برداشتن وزن از روی اندام‌ها و استفاده از تجهیزات حمایتی ترجیح داده می‌شود.

کاردرمانی

ارزیابی و آموزش وظایف عملکردی خاص مرتبط با فعالیت‌های زندگی روزمره با کمک یک کاردرمانگر، به منظور تثبیت رتبه بندی معلولیت و کاهش افسردگی، احتمالاً با بهبود استقلال بیماران، به بهبود فرد کمک می‌کند. کاردرمانی با استفاده از تمرینات عضلانی باعث بهبود هماهنگی حرکت بازوها و دست‌ها از طریق تثبیت تنه جهت جلوگیری از لرزش وضعیت بدنی می‌شود. بازی‌های شبیه سازی ویدئویی که از هماهنگی چشم و دست یا هماهنگی کامل بدن استفاده می‌کنند، گزینه دیگری برای درمان آتاکسی مخچه محسوب می‌گردند. این یافته‌ها در کودکان مبتلا به آتاکسی دژنراتیو مفید بوده و همچنین می‌تواند برای بیماران ام اس ای بالغ برای انجام تمرینات در خانه یک راه مؤثر و لذت بخش باشد.

بیوفیدبک

در طی مطالعه‌ای که انجام شد، یک نوع از بیوفیدبک نتایج موفق و دلگرم کننده‌ای را در بیماران مبتلا به آتاکسی دژنراتیو مخچه ایجاد کرد. در این روش دستگاه اطلاعات بازخوردی را به بیمار در مورد موقعیت سر ارائه می‌دهد. شرکت کنندگان از دستگاه در هر دو حالت چشم باز و چشم بسته استفاده کردند. آزمایشات با چشم بسته شده بهبود قابل توجهی در علائم آتاکسی را نشان داد، که این امر نشان می‌دهد که پروپریوسپشن ضعیف عامل مهمی در آتاکسی مخچه در این گروه از بیماران محسوب می‌گردد.

کپی فقط با ذکر منبع و لینک بلامانع است.