علت و درمان لرزش یا رعشه بدن،دست،پا و سر

تاریخ 16 آبان 1402

لرزش در اصطلاح پزشکی رعشه نامیده می‌شود. این مشکل در اکثر موارد در نواحی دست‌ها و بازوها مشاهده می‌گردد، اما امکان مشاهده آن در تمام نقاط بدن وجود دارد. با وجودی که لرزش بدن بیشتر در بین افراد مسن مشاهده می‌گردد، این شرایط ممکن است در هر سنی برای افراد ایجاد شود. برخی عوامل همچون استرس، عصبانیت، ترس، مصرف کافئین، کشیدن سیگار، خستگی، و سایر موارد مانند آن با لرزش بدن ارتباط دارند. در صورتی که لرزش بدن با گذشت زمان از بین نرود، احتمالاً علت ایجاد آن وجود یک مشکل خاص در ارتباط با وضعیت سلامت بدن است. در این موارد برای پیدا کردن ریشه اصلی لرزش بدن، لازم است به مطب پزشک مراجعه شود.

لرزش اسانسیل (ET) که گاهی اوقات به عنوان لرزش خانوادگی شناخته می‌شود، یکی از انواع متداول و شایع لرزش‌ها در بین مردان است که با یک نارسایی عصبی و لرزش یا رعشه غیرارادی در نقاط مختلف بدن همراه است. در اکثر مواقع این مشکل دست‌ها، بازوها، ناحیه سر، حنجره، زبان، و چانه را تحت تاثیر خود قرار داده و کمتر این مشکل در نقاط پایین بدن مشاهده می‌شود.

دلیل لرزش بدن چیست؟

لرزش و رعشه بدن دلایل متعدد دارد که برخی از مهم‌ترین آن‌ها در ادامه مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

شرایط سلامتی

لرزش بدن گاهی اوقات با ابتلا به بیماری‌ها و مشکلات مربوط به وضعیت سلامتی همچون موارد زیر ارتباط دارد:

• بیماری پارکینسون
• بیماری ام اس
• ضربه مغزی
• تومور مغزی
• سکته مغزی
• پرکاری تیروئید
• استفاده از انواع داروهای خاص مثل داروهای ضد افسردگی
• اختلالات مغز و اعصاب، اختلالات حرکتی، کندی فعالیت، و سایر موارد مانند آن

هیپوگلیسمی‌

هیپوگلیسمی یا سطح پایین قند خون، شرایطی است که به طور عمومی باعث ایجاد لرزش و رعشه در اندام‌ها می‌شود. در بدن انسان، سطح قند خون به طور طبیعی توسط مکانیزم‌های مختلفی مانند ترشح هورمون‌های خاص مثل انسولین و گلوکاگون و تجزیه گلیکوژن تنظیم می‌شود. با این حال، در موارد خاص مانند ابتلا به دیابت و استفاده از مقادیر زیادی از انسولین، سطح قند خون کاهش می‌یابد.

علاوه بر این، رژیم غذایی نامناسب و فعالیت بدنی زیاد نیز می‌توانند منجر به کاهش سطح قند خون شوند و علائمی مانند خستگی، گیجی و لرزش بدن را در فرد ایجاد کنند.

استرس، تشویش، و عصبی شدن

هنگام مواجه شدن با استرس، تشویش و عصبی شدن، سطح آدرنالین خون برای محافظت از بدن افزایش پیدا می‌کند. به این ترتیب فعالیت سیستم دفاعی باعث آزادسازی سطح زیاد انرژی و ایجاد رعشه در بدن خواهد شد.

ترک الکل

یکی از دلایل لرزش بدن ترک الکل است. در حقیقت دوره ترک الکل معمولاً با لرزش اعضای بدن همراه شده و این لرزش با خاتمه یافتن فرآیند ترک به خودی خود برطرف می‌شود. در حقیقت رعشه ایجاد شده در این شرایط به خاطر آسیب‌دیدگی سلول‌های عصبی در نتیجه مصرف زیاد و طولانی مدت الکل می‌باشد. علاوه بر این گاهی اوقات لرزش بدن ممکن است در مواردی که مخچه به خاطر مصرف طولانی‌مدت الکل آسیب دیده باشد، حتی پس از خاتمه دوره ترک نیز به صورت گاه و بی‌گاه مشاهده شود.

مصرف کافئین

در صورتی که فرد به مقدار زیاد در طول روز کافئین مصرف می‌کند، احتمالاً تا حدودی با عوارض جانبی مصرف کافئین همچون خواب نامناسب، تشویش، افزایش ضربان قلب و نیز رعشه بدن مواجه می‌گردد. توجه داشته باشید سطح تحمل افراد مختلف نسبت به مصرف کافئین متفاوت است. به این ترتیب مصرف 600 میلی‌گرم کافئین در طول روز زیاد در نظر گرفته می‌شود. به هر حال، مصرف کافئین به مقدار محدود در حدود 100 تا 200 میلی‌گرم در روز برای بدن مضر نیست.

خستگی عضله

در صورتی که عضلات در یک موقعیت خاص برای مدت طولانی نگه داشته شوند، ممکن است فرد با ایجاد رعشه در این عضلات مواجه شود. همچنین در مواردی که فرد در هنگام خستگی و ناراحتی کار کند یا شدیدتر از شرایط عادی فعالیت داشته باشد، احتمال دچار شدن وی به لرزش عضلات در نتیجه خستگی افزایش خواهد یافت. بطور معمول، عضلات در بدن انسان به واسطه واحدهای محرک (motor units) عملکرد موثر دارند. به این ترتیب در صورتی که به دلایل مختلف عضلات خسته شوند، این واحدهای محرک فعالیت خود را متوقف کرده و بدن دچار لرزش خواهد شد. در این موارد، برای رفع مشکل می‌بایست فقط به عضلات استراحت داده شود. علاوه بر این در صورتی که به مقدار کافی در هنگام انجام فعالیت آب و مایعات مصرف نشود، از دست دادن آب بدن نیز می‌تواند شرایط لرزش بدن را برای فرد ایجاد کند.

علائم رعشه اسانسیل چیست؟

علائم اولیه این نوع رعشه به شرح زیر هستند:

• لرزش غیر قابل کنترل برای یک مدت زمانی کوتاه
• لرزش صدا
• افتادن سر
• لرزشی که پس از یک دوره استرس تشدید شود.
• لرزشی که با انجام حرکت‌های هدفمند تشدید شود.
• لرزشی که با استراحت کاهش یابد
• مشکلات حفظ تعادل (در موارد نادر)

چگونه می‌توان دلایل لرزش بدن را تشخیص داد؟

برای تشخیص دلایل احتمالی لرزش بدن از روش‌های زیر استفاده می‌شود:

• در طول معاینه فیزیکی، پزشک می‌تواند ایجاد رعشه را در هنگام استراحت یا در هنگام انجام فعالیت مشخص نماید. در این شرایط هر گونه ضعف عضله، آتروفی عضله، کاهش سطح واکنش بدن، کاهش احساس یا عدم تقارن در لرزش به دقت توسط پزشک مورد توجه قرار خواهد گرفت.
• پزشک از بیمار درباره سابقه فامیلی لرزش بدن سوال کرده و به این ترتیب درباره ارثی بودن یا نبودن آن اظهارنظر می‌کند.
• آزمایش خون و آزمایش ادرار می‌تواند برای تشخیص مشکلات احتمالی در عملکرد غده تیروئید مفید باشد.
• اسکن ام آر آی و سی تی اسکن می‌تواند به تشخیص ایجاد یک تومور که علت احتمالی لرزش است، کمک کند.
• تست عصبی همیشه برای تجزیه و تحلیل عملکرد اعصاب و نیز شرایط سیستم عصبی و احساسی مفید است.
• الکترومیوگرام می‌تواند به پزشک برای تشخیص ایجاد هر گونه مشکل در عملکرد عضله یا عصب کمک نماید.

درمان

روش‌های درمان موجود برای لرزش اسانسیل با هدف کاهش یا حذف حرکت‌های غیرارادی بدن (تا حد ممکن) بر روی بیمار انجام می‌شود. امروزه پزشکان از روش‌های مختلف برای کنترل رعشه بدن استفاده می‌کنند که انتخاب روش مناسب به علت ایجاد مشکل بستگی دارد. روش‌های درمان قابل استفاده به این منظور به شرح زیر هستند:

مصرف دارو

داروهایی که معمولاً برای درمان لرزش بدن استفاده می‌شوند، به شرح زیر هستند:

• بتا بلاکرها، که نتایج تحقیقات انجام شده نشان می‌دهد مصرف آن‌ها در کاهش لرزش در برخی موارد خاص موثر است. از این دارو می‌توان به صورت منظم برای درمان فشار خون بالا و نیز بیماری قلبی نیز استفاده کرد.
• داروهای ضد صرع، که در مواردی استفاده می‌شوند که مصرف بتا بلاکرها برای فرد منع مصرف داشته یا مصرف داروهای دیگر تاثیری بر کاهش لرزش بدن نداشته باشند.
• داروهای آرام‌بخش، که به کاهش لرزش ایجاد شده در نتیجه تشویش کمک می‌کنند.

جراحی تحریک مغز

این روش یکی از آخرین روش‌های درمان برای رعشه است که معمولاً برای مواردی که بیمار در نتیجه این شرایط با ناتوانی مواجه شده باشد، مورد استفاده قرار می‌گیرد. به این منظور سیم‌های ارتباطی لازم به نقاط خاص مغز که مسئولیت لرزش بدن را بر عهده دارند، وارد می‌شود. این سیم‌ها به یک دستگاه کوچک متصل هستند که در داخل سینه قرار گرفته و نقش آن ارسال پالس‌های الکتریکی منظم به مغز برای توقف فعالیت بخش‌های تحریک کننده لرزش بدن است.

تالاموتومی

در این روش، یک قسمت از تالاموس مغز برداشته می‌شود. نتایج تحقیقات نشان می‌دهد که این درمان بسیار موثر در کاهش لرزش مرتبط با بیماری پارکینسون، وضعیت مخچه و لرزش اسانسیل است. این درمان تحت بی‌حسی موضعی روی بیمار انجام می‌شود. از این رو، برداشتن قسمتی از تالاموس منجر به توقف لرزش بدن می‌شود و اختلالی در عملکرد احساسی و کنترلی بدن ایجاد نمی‌کند.

فیزیوتراپی

از این روش برای تقویت قدرت عضلات و افزایش هماهنگی آن‌ها استفاده می‌شود. به این ترتیب برای انجام این حرکت‌ها می‌توان از وزنه یا لوازم آشپزخانه به منظور کمک به کاهش لرزش و رعشه بدن استفاده کرد.

درمان‌های خانگی

روش‌های درمان خانگی برای رفع لرزش بدن به شرح زیر هستند:

• در صورتی که استرس باعث لرزش شده باشد، لازم است از تکنیک‌های ریلکس کردن مثل مدیتیشن، یوگا، ورزش‌های تنفسی، و سایر موارد مانند آن برای رفع مشکل استفاده شود.
• در صورتی که مصرف دارو باعث لرزش بدن شده باشد، لازم است با پزشک برای کاهش مقدار مصرف دارو یا جایگزین کردن آن با سایر داروهای مشابه (در صورت امکان) ملاقات و صحبت شود.
• در صورتی که مصرف الکل و ترک آن علت لرزش بدن باشد، لازم است با کمک گرفتن از پزشک مصرف الکل ترک شود.
• در موارد مواجه شدن با لرزش بدن بهتر است از مصرف کافئین زیاد در طول روز خودداری گردد.