تاریخ 14 آبان 1402
به احساس درد و ناراحتی در ناحیه سر و صورت، سردرد گفته می‌شود. سردرد برای هر فردی می‌تواند هم وحشتناک و هم ناتوان کننده باشد. سردردها از لحاظ موقعیت، شدت و فراوانی وقوع می‌توانند تا حد زیادی متفاوت باشند.
همچنین سردرد می‌تواند به علت‌های مختلفی از قبیل بیماری‌های گردن، چشم‌ها، مغز، فک یا دندان‌ها ایجاد شود. اولین و غالباً مهم‌ترین روش درمان سردرد شدید ، تشخیص درست آن است. شناسایی نوع سردرد ، اولین گام در مدیریت درد و یافتن گزینه‌های مؤثر برای درمان موفق آن است.
در صورتی که سردردها بر روند زندگی روزمره شما تأثیر منفی گذاشته‌اند، حتما به یک متخصص نورولوژی (مغز و اعصاب) مراجعه نمایید. سردرد عارضه‌ای پیچیده است که ممکن است علل و درمان‌های متعددی داشته باشد. سردرد ممکن است ناشی از مشکلات خواب یا درد گردن باشد که اغلب به‌طور طبیعی احساس نمی‌شوند. بنابراین، یافتن علت اصلی سردرد و درک روابط پیچیده آن با بیماری‌ها و عوارض مختلف، و همچنین ارائه برنامه درمانی مناسب برای آن، نیازمند مشاوره تخصصی از جانب متخصصان مغز و اعصاب می‌باشد. پزشکان عمومی قادر به تشخیص و درمان ارتباط سردرد با بیماری‌های خواب و عضلانی-اسکلتی به صورت دقیق و تخصصی نیستند. اما روش‌های درمانی تخصصی که توسط پزشکان متخصص نورولوژی سردرد ارائه می‌شود، می‌تواند در درمان علل اولیه و ثانویه (عوامل زمینه‌ای) سردرد به طور مؤثری موثر باشد. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره سردرد، می‌توانید با شماره 09128444990 تماس بگیرید.
علل سردرد
سردردها می‌تواند به علت‌های مختلفی از جمله بیماری‌های مربوط به قسمت‌های زیر در بدن ایجاد شود:
• گردن
• چشم‌ها
• مغز
• فک
• دندان‌ها
بعضی از مهم‌ترین عواملی که می‌تواند در شروع سردردهای اولیه نقش داشته باشد عبارت است از:
• داروها
• بی‌آب شدن بدن
• تغییر در میزان هورمون‌ها
عوامل دیگری نیز که با عنوان محرک‌ها شناخته می‌شوند و عمدتاً از نوع عوامل محیطی بوده و یا با رژیم غذایی ارتباط دارند، عبارتند از:
• نوسان شدت نور و یا محیط خیلی نورانی
• بعضی از مواد غذایی (کافئین، شراب قرمز، شکلات، پنیر مانده)
• استرس و فشار روحی
• اختلالات خواب (خواب خیلی کم یا خیلی زیاد)
انواع سردرد
سردردها می‌توانند از جهات مختلف، تفاوت‌های زیادی با هم داشته باشند، به ویژه از نظر:
• شدت
• موقعیت
• فراوانی وقوع
• علت به وجود آورنده
سردردهای اولیه
سردرد اولیه هنگامی است که خود سردرد مشکل اصلی باشد و نشانه یا علامتی از یک بیماری یا عامل زمینه‌ای دیگر نباشد. اگرچه درد ناشی از سردردهای اولیه می‌تواند بسیار شدید و ناتوان کننده باشد، اما این نوع از سردردها عمدتاً خطرناک نیستند. دردهایی که مربوط به خود مغز باشد قابل احساس کردن نیست، بنابراین درد مربوط به سردردهای اولیه غالباً در اثر التهاب سایر قسمت‌های حساس به درد در ناحیه سر و گردن و اطراف آنها به وجود می‌آید که مهم‌ترین آنها عبارت است از:
• اعصاب
• رگ‌های خونی
• ماهیچه‌ها
سردردهای اولیه را به صورت‌های مختلفی طبقه‌بندی می‌کنند. بر این اساس برخی از شایع‌ترین انواع سردردهای اولیه عبارتند از:
• سردردهای میگرنی
• سردردهای تنشی
• سردرد مربوط به خواب
• سردرد خوشه‌ای
سردردهای ثانویه
سردرد ثانویه سردردی است که به علت یک بیماری یا عارضه دیگر در نواحی حساس به درد در ناحیه سر و گردن به صورت سردرد پشت سر ایجاد می‌شود. به طور کلی سردردهای ثانویه نادر هستند، اما می‌توانند بسیار خطرناک‌تر از سردردهای اولیه باشند. در واقع سردرد ثانویه را می‌توان یک علامت هشدار از بیماری‌های جدی و خطرناک زمینه‌ای دانست که مهم‌ترین آنها عبارتند از:
• تومور مغزی
• آنوریسم
• مننژیت که یک عفونت باکتریایی یا ویروسی است و باعث التهاب مغز می‌شود.
• آسیب‌های گردن یا ضربه مغزی
سردردهای ثانویه معمولاً از نقطه خاصی شروع نمی‌شوند و بسیار سخت و آزار دهنده هستند.
علائمی که نشان می‌دهد شما نیاز به مراجعه به یک نورولوژیست دارید
عنوان یک قاعده کلی می‌توان گفت برای سردردهای خفیفی که شدت زیادی نداشته باشد، مراجعه به پزشک خانواده یا یک پزشک عمومی می‌تواند اقدامی منطقی باشد. اما در صورتی که درمان‌های توصیه شده توسط پزشک خانواده تأثیر کافی در بهبود سردرد شما و رفع علائم غیر معمول آن نداشته باشد، باید به یک نورولوژیست که در زمینه بیماری‌های سیستم عصبی تخصص دارد، مراجعه کنید.
علائم هشدار دهنده‌ای که نشان می‌دهد شما باید خدمات تخصصی پزشکی برای درمان میگرن یا سردرد خود دریافت کنید، شامل موارد زیر است:
• سن شما بیشتر از 50 سال است و از سردردهای مزمن، شدید و مداوم رنج می‌برید و یا به نوع جدیدی از سردرد دچار شده‌اید.
• سردرد شما با حالت تهوع، استفراغ، سرگیجه، پریشانی، از دست دادن هوشیاری و یا تاری دید همراه است.
• سردرد شما با ضعف یا ناتوانی در کنترل قسمتی از بدن و یا با اختلال در گفتار یا بینایی همراه است.
• در طول یک هفته بیش از دو بار دچار سردرد می‌شوید.
• سردردهای شما با گذشت زمان و پیشرفت دوره درمانی، بهتر نمی‌شود یا مدام بدتر می‌شود.
• سردردهای شما به درمان‌های توصیه شده معمولی و یا داروهای تجویز شده توسط پزشک جواب نمی‌دهد.
• سردرد شما حالت شدید و ناگهانی دارد و با خشکی گردن یا تب همراه است.
• شما سابقه ابتلاء به سرطان یا بیماری ایدز را دارید و حالا به یک سردرد جدید دچار شده‌اید.
• سردرد شما بعد از یک مصدومیت از ناحیه سر شروع شده است.
• سردرد، ادامه زندگی عادی و انجام کارهای روزمره را برای شما مشکل ساخته است.
تشخیص سردرد
پزشک متخصص به منظور تشخیص سردردهای شما، سوابق پزشکی و شرح حال شما را به طور کامل بررسی می‌کند. این اولین و شاید مهم‌ترین قسمت از فرایند تشخیص بیماری در شما می‌باشد. در این مرحله پزشک متخصص سؤالاتی در مورد نوع دردی که احساس می‌کنید از شما می‌پرسد، از جمله در مورد:
• فراوانی وقوع سردرد
• شدت سردرد
• موقعیت دقیق درد
نکته بسیار مهم و حیاتی که متخصص مغز و اعصاب باید در جریان تشخیص بیماری سردرد تعیین کند آن است که سردرد شما از نوع اولیه است یا ثانویه (آنوریسم مغزی).
متخصص مغز و اعصاب علاوه بر بررسی سوابق پزشکی شما ممکن است از تکنیک‌ها و آزمایش‌های تشخیصی پیشرفته‌تری هم برای شناسایی نوع سردرد شما استفاده کند. این آزمایش‌ها به طور خاص با هدف کمک به تشخیص سردردهای ثانویه انجام می‌شود و می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• آزمایش سرعت رسوب گلبول قرمز (ESR) که یک آزمایش خون ساده است و برای تشخیص التهاب انجام می‌شود.
• ام آر آی
• سی تی اسکن مغز
• آزمایش بررسی مایع مغزی نخاعی که به منظور تشخیص خونریزی مغزی یا وجود عفونت‌های باکتریایی و قارچی در مغز انجام می‌شود.
درمان سردرد
بیشتر متخصصان مغز و اعصاب در ابتدا سعی می‌کنند که علت اصلی سردرد، به خصوص عارضه آنوریسم یا کلاف مغزی را شناسایی کنند. در مرحله بعد متخصص مغز و اعصاب علت دقیق درد را تعیین کرده و یک برنامه درمانی متناسب با شرایط و نیازهای خاص شما برای درمان سردرد ارائه می‌نماید.
هنگامی که پزشک متخصص، نوع سردرد شما را تشخیص داد می‌تواند یک برنامه کارآمد و مناسب برای درمان آن تنظیم کند. این برنامه درمانی برای افرادی که از سردردهای شدید و مکرر رنج می‌برند، اهمیت بسیار زیادی دارد. اصولاً مهم‌ترین اقداماتی که در قالب یک برنامه درمانی برای درمان سردردها لحاظ می‌شود، عبارت است از:
درمان‌های دارویی
داروها می‌توانند به درمان یا کاهش شدت سردرد کمک کنند، اما دقت کنید که تأیید پزشک قبل از مصرف هر نوع داروی مسکن بدون نسخه، اهمیت بسیار زیادی در درمان موفق شما خواهد داشت. رایج‌ترین داروهایی که به طور معمول برای درمان سردرد
یا جلوگیری از وقوع آن استفاده می‌شوند، عبارتند از:
• داروهای مسکن بدون نسخه از قبیل استامینوفن (تیلنول) و ایبوپروفن (آدویل، موترین)
• داروهای مسکن تجویز شده توسط پزشک مانند کدئین
• داروهای ضد افسردگی تری سیکلیک (سه حلقه‌ای‌ها)
• داروهای تریپتان از قبیل سوماتریپتان (السوما، ایمیترکس، زکوئیتی)
• داروهای استروئیدی مخصوص درمان سردردهایی که در اثر گسترش سرطان به مغز ایجاد شده‌اند.
• آنتی‌بیوتیک‌ها، در صورتی که یک عفونت باکتریایی باعث ایجاد سردرد شده باشد.
راهکارهای درمانی مکمل
بعضی از داروهایی که به طور معمول برای درمان سردرد استفاده می‌شود، در مورد زنان باردار و کودکان با نوعی محدودیت یا ممنوعیت مصرف همراه است. در نتیجه ممکن است خیلی از پزشکان یا بیمارانی که از سردرد رنج می‌برند، مایل به استفاده از روش‌های درمانی جایگزین باشند.
هنگامی که سردرد به صورت قطعی در شما تشخیص داده شد و اطمینان حاصل کردید که درد شما ناشی از بیماری‌ها یا شرایط خطرناک دیگری نیست، می‌توانید برای درمان آن و تکمیل برنامه درمانی خود از درمان‌های جایگزین استفاده کنید.
لطفاً توجه داشته باشید که همهٔ داروها و روش‌های درمانی جایگزین هنوز به اندازهٔ کافی مورد مطالعه و تحقیق قرار نگرفته‌اند. در صورتی که قصد استفاده از یک داروی جایگزین برای درمان سردرد خود را دارید، همواره قبل از آن با پزشک خود مشورت کنید. ابتدا باید اطمینان حاصل کنید که سردرد شما ناشی از بیماری‌ها یا شرایط قابل درمان دیگری نیست و همچنین بررسی کنید که استفاده از درمان‌های جایگزین همراه با داروهایی که احتمالاً در حال حاضر مصرف می‌کنید، تداخل ندارد یا بر آنها تأثیر منفی نمی‌گذارد.
سبک زندگی
افرادی که از سردردهای مزمن و مکرر رنج می‌برند باید به خاطر داشته باشند که ایجاد تغییراتی در سبک زندگی می‌تواند به تسکین علائم درد در آنها کمک زیادی نماید. این تغییرات می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
• خوابیدن به میزان کافی و در ساعات معینی در هر شبانه‌روز
• صرف وعده‌های غذایی به صورت منظم و سر وقت
• نوشیدن آب و تأمین رطوبت کافی برای بدن
• انجام ورزش‌های هوازی به صورت منظم
• پرهیز از مصرف کافئین و الکل
